Kennisdossier hernieuwbare elektriciteitsopwekking

Kennisuitwisseling

• Webinar Weer, klimaat en de energietransitie (2 juni 2022)
• Informatiebijeenkomsten MOOI-regeling 2022 Hernieuwbare elektriciteitsopwekking (8 en 15 februari 2022)
• Webinar over innovatieve opwek- en opslagtechnieken in het Energietransitiemodel (18 januari 2022)
• Webinar constructieve beperkingen voor zon op dak in utiliteitsbouw (11 januari 2022)
• Webinarreeks Verduurzaming en renovatie van bedrijventerreinen (juni-oktober 2021)
• Webinar Zon op Infra (25 mei 2021)
• Webinar Zon op Water (20 april 2021)
• Webinar Zon in Landschap (9 oktober 2020)
• Meeting Nationaal Consortium Zon op Infra (14 maart 2019)

Projecten en consortia

• Zon in landschap: Het Nationaal Consortium Zon in landschap richt zich op ondersteuning van grootschalige integratie van zonne-energie in het landschap, zodanig dat dit als ontwerpopgave wordt gezien en de uitvoering zorgvuldig en verantwoord plaatsvindt, en de energietransitie versnelt.
• Zon op water: Het Nationaal Consortium Zon op Water is een samenwerkingsverband van meer dan 35 partijen in Nederland. De missie van het consortium is om drijvende zonne-energie tot een groot Nederlands succes te maken.
• Zon op infra: Het Nationaal Consortium Zon op Infra bevordert innovatie en implementatie van (geïntegreerde) zonne-energiesystemen in de infrastructuur voor spoorwegen, autowegen, vaarwegen en fietspaden in Nederland.
• Zon op gebouw: Het Nationaal Consortium Zon op Gebouw bevordert innovatie en implementatie van (geïntegreerde) zonne-energiesystemen op en aan gebouwen. Het consortium werkt hard om de huidige knelpunten rondom zon op gebouw weg te nemen.

Relevante publicaties

• 27 maart 2023 Maatschappelijke kosten zoninpassing
  Gemeenten en provincies zien veel vergunningsaanvragen binnenkomen voor grote zonnestroomprojecten in zowel de gebouwde omgeving als in het landschap. Deze ontwikkeling stelt nieuwe eisen aan zonnestroomsystemen zoals bijvoorbeeld het integreren van grotere hoeveelheden groene stroom in het elektriciteitsnet en het niet schaden van de plaatselijke ecologie. Wat is de invloed van deze extra aspecten op de ontwikkeling van de kosten van zonnestroom, en welke andere gevolgen hebben deze aspecten voor de maatschappij? In opdracht van TKI Urban Energy en RVO.nl is een methode ontwikkeld om al deze aanvullende aspecten te wegen. De methodiek brengt de private en maatschappelijke kosten en baten van grootschalige toepassing van zonnestroom in Nederland in beeld. En laat vervolgens zien welke afwegingen daarbinnen gemaakt kunnen worden.
  De methode is niet alleen beschreven in een uitgebreid onderzoeksrapport, maar is beschikbaar gemaakt in een webtool voor gebruikers. In deze tool is het mogelijk om verschillende toepassingen van zonnestroom met elkaar te vergelijken. Ook kunnen de kosten onderzocht worden in verschillende richtjaren en kunnen de effecten van bijvoorbeeld de CO2-prijs worden meegenomen. De tool biedt beleidsmakers en betrokkenen bij projecten de mogelijkheid om een maatschappelijke kosten en batenanalyse te maken van projecten. De tool is te vinden op tools.ce.nl/lcoe/.
• 31 mei 2022 Scopingstudie - Effect variabiliteit weer en klimaat op duurzame energie
  Het weer, en de variabiliteit daarin, zijn een belangrijke factor in de energiesector, maar tegelijkertijd ook een lastige factor. In dit rapport worden de bevindingen en conclusies beschreven van de scopingstudie die Weather Impact heeft uitgevoerd. Het doel van deze studie is om de behoeften en vragen van de energiesector op het gebied van meteorologie en klimaat te inventariseren, de relevante kennis in het meteorologische vakgebied in kaart te brengen en beide vervolgens te combineren om zo concrete onderzoeksvragen op te stellen.
• 20 januari 2022 Rapport Innovatieve opwek- en opslagtechnieken in het Energietransitiemodel
  Het Energietransitiemodel is een toegankelijk en open source model dat gebruikt kan worden om scenario’s voor de inrichting en werking van ons toekomstige energiesysteem te verkennen. In dit onderzoek is een aantal nieuwe mogelijkheden aan het model toegevoegd, zoals zonnepanelen op zee, zon- en windparken met een batterij erbij, het inzetten van flowbatterijen en het inzetten van PVT panelen. Ook is verkend wat de impact is van deze innovaties op het energiesysteem van 2050. Het onderzoek is uitgevoerd door Quintel in opdracht van en in samenwerking met TKI Urban Energy en RVO.
• 27 januari 2022 Rapport Omslagpunt grootschalige batterijopslag
  Grootschalige batterijopslag kan de energietransitie op verschillende manieren versnellen. De vraag is echter wanneer batterijopslag op grote schaal rendabel wordt. Deze studie geeft inzicht in de opbouw van de businesscase van grootschalige batterijopslag, nu en in de periode tot 2030, en toont aan welke bijdrage batterijen kunnen leveren aan de energietransitie, met en zonder stimulerend beleid. Het achtergrondrapport gaat dieper in op de aannames en de berekenmethodiek.
• 29 november 2021 Rapport: Constructieve beperkingen voor zon-op-dak in utiliteitsbouw
  Met kleine aanpassingen is meer dan de helft van de grote daken op Nederlandse utiliteitsbouw, geschikt voor zonnepanelen. Vooral agrarische gebouwen en oude panden zijn kansrijk. Dit kan een extra 1,1 TWh/jr bijdragen aan de 2030 doelstelling.
• 29 maart 2021 Ruimtelijk potentieel van zonnestroom in Nederland
  Deze studie onderzoekt het ruimtelijk potentieel van zonnestroom in Nederland in 2050. De resultaten laten zien dat zonnestroom van Nederlandse bodem ruimtelijk gezien een grote rol kan spelen in onze toekomstige energievoorziening en dat er nog veel keuzeruimte is om invulling te gaven aan de zonnestroom opgave in 2050. Ten slotte wordt inzichtelijk gemaakt wat de ruimtelijke implicaties zijn van huidige beleidskeuzes en maatschappelijke voorkeuren op het gebied van zonnestroom bij woningen, in zonneparkontwerp en qua prijs-kwaliteit verhouding van zonnepanelen.
• 25 februari 2021 Slimme energiecombinaties in de regio: Een praktische handreiking over systeemintegratie
  Door systeemintegratie verloopt de energietransitie sneller, beter en goedkoper. Om op regionaal niveau systeemintegratie te realiseren, is goede samenwerking tussen initiatiefnemers van duurzame projecten, netbeheerders, gemeenten en RES-regio’s nodig. Op verzoek van TKI Urban Energy en in opdracht van RVO ontwikkelde Energie Samen een handreiking over systeemintegratie bekeken vanuit de opwek van duurzame elektriciteit. Het belang, de mogelijkheden en de barrières voor systeemintegratie worden besproken, en uitwerkingen en voorbeeldprojecten komen aan bod.
• 1 Mei 2020 Ecologisch meetadvies Zon op Water
  Er is nog veel onbekend over het effect van drijvende zonneparken op de natuur onder en rond het water. Om het onderzoek naar de effecten op de natuur onder water goed te organiseren is een set standaardafspraken gemaakt; een ecologisch meetadvies. Deltares heeft in opdracht van TKI Urban Energy en RVO.nl dit ecologisch meetadvies opgesteld voor het meten van de effecten van drijvende zonnepanelen op waterkwaliteit en ecologie van binnenwateren.
• 9 oktober 2020 Talkshow Zon in Landschap
  Op het Mediapark in Hilversum organiseerde het Nationaal Consortium Zon in Landschap een online-talkshow over ruimtelijke kwaliteit, biodiversiteit en dubbel landgebruik. Het consortium richt zich op ondersteuning van grootschalige integratie van zonne-energie in het landschap en telt anno 2020 enkele tientallen leden; van de ZLTO tot provincies, de natuur- en milieuorganisaties en zonne-energiebedrijven.
• 14 september 2020 Rapport Kosten Zontoepassingen
  Onderzoeksbureau CE Delft heeft in opdracht van TKI Urban Energy en RVO.nl een methode ontwikkeld om aanvullende aspecten van zontoepassingen te wegen. Denk hierbij aan het integreren van grotere hoeveelheden groene stroom in het elektriciteitsnet en het niet schaden van de plaatselijke ecologie. De methodiek toont nieuwe perspectieven op grootschalige toepassing van zonnestroom in Nederland, en het kader waarbinnen afwegingen gemaakt kunnen worden. De ontwikkelde methode is bedoeld voor marktpartijen en beleidsmakers om specifieke casussen door te kunnen rekenen.
• December 2018 Brochure Zonnepanelen en Natuur
  Een praktische handreiking over hoe zonnepanelen kunnen samengaan met natuur. Opgesteld op initiatief van het consortium ‘Zon in landschap en landbouw’.
• 12 en 13 december 2018 Verslag PV-TKI-dagen december 2018
  Op 12 en 13 december 2018 ontmoetten ruim 80 zonnestroomprofessionals elkaar in Utrecht om projectvoortgangsbijeenkomsten te houden, relevante kennis met elkaar te delen, en nieuwe projectideeën met elkaar te bespreken.
• 7 november 2018 Verslag Sunday 2018
  Op woensdag 7 november 2018 vond de Sunday plaats in het Spant! te Bussum. De Sunday is al jarenlang het grootste zonne-energiecongres van Nederland waar de gehele sector bijeenkomt onder het motto onderzoek ontmoet praktijk.
  Een impressie van de dag:

Met betrekking tot het thema ‘integratie van PV in voertuigen’ spraken deskundigen over het rechtstreeks integreren van PV in de carrosserie van elektrische voertuigen:

Op het congres kwam tevens floating pv en toepassingen van op het water drijvende zonnepanelen aan de orde:

Ten aanzien van het thema ‘zon op land’ spraken deskundigen over de ruimtelijke integratie van PV in de infrastructuur en in het buitengebied:

• 17 juni 2018 Urban Wind Energy Potential in the Netherlands - An exploratory study
  Rapport over Urban Wind-oplossingen in Nederland. Conclusie is dat Urban Wind Energy als redelijk interessant kan worden beschouwd als deze op grote schaal worden toegepast. Het rapport geeft aan dat er nog aanzienlijke uitdagingen liggen om deze potentie daadwerkelijk te realiseren, waarbij nog ten minste 15 jaar aan ontwikkelwerk nodig is. In het rapport wordt verder geconcludeerd dat deze en andere nadelen, zoals het zeer grote aantal benodigde kleine turbines en de relatief lage AEP zelfs bij al die 18,154 turbines toegepast in het hele land, ontradend werken om dit potentieel effectief in Nederland te kunnen gaan realiseren. Desalniettemin kan voor individuele projecten wel integratie van windenergiesystemen in de gebouwde omgeving beschouwd worden, gezien de lage LCoE, echter rekening houdend met de uitdagingen en problemen zoals vermeld in het rapport. Verwacht wordt dat steeds op basis van lokale omstandigheden maatwerk geleverd zal moeten worden en dat het niet aannemelijk is dat er een standaard product ontwikkeld kan worden dat in de meeste gevallen toegepast kan worden.
  Op basis van bovenstaande hebben wij besloten om het thema Urban Wind Energy niet op te nemen in het innovatieprogramma van de TKI Urban Energy.
• Voor het zonnestroomgerelateerde gedeelte van de Kennis en Innovatie Agenda (KIA) heeft TKI Urban Energy TNO uitgenodigd om een viertal inputdocumenten te maken. Drie van deze inputdocumenten richten zich op een specifieke PV-technologie en één inputdocument richt zich op PV-systemen en -toepassingen. Drie van de vier inputdocumenten kunt u hier downloaden. Onder andere gebaseerd op deze inputdocumenten ontwikkelt TKI Urban Energy een integrale PV-routekaart voor Nederland. Publicatie van dit vierde inputdocument volgt binnenkort:

1. februari 2017 Hybrid tandem solar cells
2. december 2017 Roadmap PV Systemen en Toepassingen
3. 10 januari 2018 Thin Film PV Roadmap

• 22 november 2017 De innovatiekracht van de Nederlandse zonPV sector: “De zonnestroomsector is zeer innovatief, succesvol en een aantrekkelijke partner voor internationale bedrijven en kennisinstellingen die samenwerkingspartners zoeken.” Dat is in het kort de boodschap van de Nederlandse zonnestroomsector die dit middels een film bekend wil maken bij buitenlandse partijen.

• 21 en 22 juni 2017Verslag TKI dagen - PV technologieën
  Op 21 en 22 juni 2017 kwamen ruim 80 zonne-energie professionals in Utrecht bijeen om hun TKI-projectvoortgangsbijeenkomst te houden, elkaar informeel te ontmoeten, en nieuwe projectideeën en relevante kennis met elkaar uit te wisselen.
• Maart 2016 Kennis- en onderzoeksinfrastructuur zonne-energie systemen en toepassingen in Nederland
  Een inventarisatie van relevante Nederlandse onderzoeksorganisaties (inclusief HBO), onderzoeksgroepen en onderzoeksleiders op het gebied van PV Systemen en Toepassingen.