Water. Dat is waarmee de ICECUBE klimaatunit straks de warme klaslokalen, kantoren en ziekenhuizen gaat koelen en ventileren. Het koelvermogen van water was vijftien jaar geleden de inspiratiebron voor Ton Letwory om te starten met indirecte verdampingskoeling. “Destijds stond duurzaamheid niet hoog op de agenda,” weet Arthur van der Lee, “In Nederland speelden airco’s helemaal geen rol. Onze oprichter heeft dus wel visie gehad.” Want inmiddels is de situatie compleet anders. Wereldwijd zijn er 1,6 miljard airconditioners en dat zal in 2050 zijn toegenomen tot 5,6 miljard. In Nederland zijn vorig jaar alleen al 185.000 airco’s aan particulieren verkocht. De miljoen nieuwbouwwoningen mogen volgens de bouwvoorschriften nauwelijks opwarmen. “Zonder actieve koeling lukt dat bijna niet.” De traditionele airco’s zijn niet alleen energieslurpers, de koelmiddelen zijn superbroeikasgassen, waarvan naar schatting jaarlijks 3-5% weglekt. Airco’s zijn daardoor uitgegroeid tot de top opwarmer van de aarde. En hoe warmer de aarde, hoe meer koeling nodig is; een vicieuze cirkel. “Alle elektrische auto’s, warmtepompen en zonnepanelen kunnen dat niet compenseren,” illustreert Van der Lee.
Dauwpuntkoeling
De ICECUBE van Dutch Climate Systems gaat daar verandering in brengen. De ICECUBE is een klimaatunit die gebruik maakt van dauwpuntkoeling: koeling door de verdamping van water in een warmtewisselaar. Deze plafondunit zuigt warme buitenlucht aan. Daar waar de binnenlucht naar buiten gaat, vindt de verdamping van water plaats. De lucht-luchtwisselaar geeft de koude over aan de warme buitenlucht en voorkomt dat de vochtige lucht naar binnenkomt. Want hoe droger de lucht hoe effectiever de koeling. De ruimte wordt ook meteen geventileerd. “De ICECUBE is dus een airconditioner en ventilatie unit in één, uitstekend geschikt bijvoorbeeld voor koeling en ventilatie van klaslokalen.” In grotere gebouwen als kantoren en hotels kan een centrale luchtbehandelingskast verbonden worden met afzonderlijke ICECUBEs (Dry to cool Multisplit).
Omdat de energie voor de koeling uit het verdampen van water komt, zijn pompen, compressoren en condensors overbodig. De ICECUBE gebruikt daardoor maar liefst 80% minder energie. Een ander voordeel van dauwpuntkoeling is dat het sterker gaat koelen als de lucht heter wordt. “Zonder de schadelijke koelmiddelen blijven ook de operationele kosten laag omdat geen tijdrovende registratie en kostbare controle op koelmiddelen nodig zijn.”
Letwory en zijn collega’s waren niet de enige die in indirecte verdampingskoeling geloofden. Ook de experts van RVO en voorganger SenterNovem zagen dit altijd al als kansrijke technologie. Van der Lee: “Dankzij hun jarenlange financiële steun konden we volhouden. Er was geen moment dat we dachten: ‘het kan niet, het werkt niet’. We wisten welke technische hobbels we moesten nemen. Daarin zijn we met vallen en opstaan stap voor stap geslaagd.”
Gerecycled kunststof
Dat is niet het hele verhaal. De technologie moet ook overal toepasbaar en financieel aantrekkelijk zijn. Met staal en aluminium bleek er geen businesscase. Twee jaar geleden koos Dutch Climate Systems er daarom voor het productieproces radicaal opnieuw te ontwerpen. Het spuitgieten van kunststof onderdelen bleek het ei van Columbus. “Met kunststof heb je meer vormvrijheid”, aldus Van der Lee. “Het gaat om complexe vormen. Om een mal te maken die lijmen overbodig maakt, is hightech kennis nodig.” En dan gaat het ook nog om gerecycled kunststof. “Als je het proces toch opnieuw ontwerpt, kun je beter direct van gerecyclede materialen uitgaan. Later aanpassen is veel ingewikkelder.”
Massaproductie
Voor de massaproductie verhuist Dutch Climate Systems naar een groter pand om daar de geavanceerde productielijn op te zetten. Nog deze zomer zullen de eerste ICECUBES de poort verlaten, in eerste instantie voor de utiliteitsbouw. Het eerste doel is 10.000 stuks per jaar. Technisch en financieel is het gelukt. Investeerders staan inmiddels in de rij. Opschaling is nu de grootste uitdaging: “Productie, distributie, personeel, installateurs die het ‘snappen’, sales partners,” somt Van der Lee op. TKI Urban Energy biedt daarvoor een goed platform: “Een centraal punt waar partijen samenkomen en we ons product kunnen laten zien.” Wat hij geleerd heeft is dat je stap voor stap te werk moet gaan, moet zorgen voor een businesscase en vooral: doorzetten.