Noodzaak Samenhangende Aanpak
De spanning op de arbeidsmarkt loopt alsmaar op. Dit is problematisch voor het tempo van de energietransitie. Er is op zowel korte als lange termijn actie nodig vanuit werkgevers, werknemers, onderwijs en overheid. Om deze gezamenlijke inzet te stimuleren en faciliteren is het Actieplan Groene en Digitale Banen opgesteld door de overheid. Parallel hieraan is sprake van een grote hoeveelheid investeringsprogramma’s vanuit het Nationaal Groeifonds en vanuit de Europese Unie gericht op de energietransitie of onderdelen daarvan. Elk daarvan doet vanuit eigen doelstelling en perspectief een beroep op dezelfde organisaties in de regio. Hoe gaan we dit in goede banen leiden met elkaar? De Topsector Energie verkende dit vraagstuk wat resulteerde in een adviesdocument voor een samenhangende aanpak.
Samen, slimmer en met een beetje lef
De aanpak is in december 2022 van start gegaan met een kick-off met alle programma’s en het commitment van EZK. Daarbij heeft DG EZK het Advies in ontvangst genomen. Inmiddels is de aanpak gerationaliseerd in drie bouwstenen (link naar dat deel van de website).
Sindsdien zijn in alle regio’s Liaisonteams actief die in de praktijk de eigen regionale agenda’s realiseren met de inzet vanuit alle programma’s.
In 2023 vonden er ‘regiogesprekken’ plaats waarin vertegenwoordigers uit 6 regio’s met elkaar spraken over de landelijke programma’s, over de agenda in de regio en de kansen en uitdagingen die daarbij komen kijken. Deze thema’s met bijbehorende acties geven concrete bouwstenen aan het plan van 2024.
Thema's en bijbehorende acties
-
In de regio is behoefte over de mogelijkheid tot het cofinancieren van projecten, bijvoorbeeld van een JTF project aangevuld met NGF-middelen. Daarnaast is er behoefte aan informatie over verschillen in tarifering, stapelbaarheid, cofinancieringsregels, steunkaart etc.
-
In meerdere grensregio’s (in ieder geval Zeeland en Limburg) is behoefte aan het samen kunnen werken met regio's over de grens en hun decentrale en nationale overheden. Bijvoorbeeld met de Vlaamse en Duitse partners. Gezien de internationale oriëntatie en arbeidsmarkt zou het veel meerwaarde hebben oplossingen gezamenlijk aan te pakken.
-
Er is behoefte aan een visie op ons arbeidsmarktsysteem als lichtgevend perspectief voor de wijze waarop de landelijke investeringsplannen gaan investeren (in welke oplossingen, binnen welke context, in relatie tot andere oplossingen met name digitaal).
-
Wat is de rol van een/de (grote) gemeente in je regio? Wat is hun lokale agenda en hoe past dit in de regionale opgave? Uit de regiogesprekken blijkt dat dit nog niet voor elke regio helder is, maar er wel potentie zit om lokaal de samenwerking op te zoeken om ook hier tot synergievoordelen te komen. Gemeenten kunnen namelijk soms barrières slechten waar men op landelijk niveau hinder van kan ondervinden.
-
Er is behoefte aan organisatie om de samenhang nationaal en regionaal (en daartussen) te bewerkstelligen maar ook om te sturen vanuit een regionale agenda via accountteams met mandaat (los van individuele partijen in een regio). Dit zou ook helpen in de omgang met verschillen in tempo en planning van de verschillende programma’s.
-
Dit is van belang om op die manier de convergentie tussen de investeringen te waarborgen en concurrentie te minimaliseren op cofinanciering en menselijk kapitaal. Het is de netwerkkaart met de verhalen daarachter, dit uiten en laten zien en verder ontwikkelen. Dit thema is met name een actie voor communicatie.
-
Er is veel behoefte aan kennisdeling tussen regio’s onderling. Hoe zorgen we ervoor dat goede aanpakken gedeeld worden? Dat knelpunten besproken worden en dat er samengewerkt wordt aan oplossingen? Verschillende regio’s hebben al aangegeven bij anderen te willen meekijken hoe zij dingen aanpakken.
-
Dit is nodig om desinvestering te voorkomen en implementatiekracht te vergroten van hetgeen er al is. Hoe zorgen we dat landelijke oplossingen de regio bereiken? En hoe zorgen dat regionale oplossingen ook weer landelijk gebruikt kunnen worden?
Samen, slimmer en met een beetje lef
De aanpak is in december 2022 van start gegaan met een kick-off met alle programma’s en het commitment van EZK. Daarbij heeft DG EZK het Advies in ontvangst genomen. Inmiddels is de aanpak gerationaliseerd in drie bouwstenen (link naar dat deel van de website).
Sindsdien zijn in alle regio’s Liaisonteams actief die in de praktijk de eigen regionale agenda’s realiseren met de inzet vanuit alle programma’s.
De tussenresultaten zijn gepresenteerd op 8 december 2023 tijdens de HCA Summit. Tijdens deze summit benadrukte Maxine Tillij, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, dat we ook binnen de ketens moeten gaan samenwerken en niet alleen daarbuiten. Het Nationaal Plan Energie geeft daarvoor een stip op de horizon maar de weg er naartoe zullen we samen moeten gaan vormgeven.
We zullen dus van een missie gedreven innovatie-aanpak naar een uitvoering volgens een samenhangende aanpak moeten gaan. Door te werken aan ‘zekerheid’ in de energietransitie, nemen we ook (werk)druk weg, ondanks dat we te maken hebben met een niet-lineair proces.
Tijdens de summit werd ook besproken wat het onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven nu allemaal heeft aan deze visies, plannen en beleidsvoering. Hoe brengen we dit vervolgens naar concrete acties? Ook hierbij waren samen en slimmer de keypoints die naar voren kwamen. Werk slimmer door op elkaars bouwstenen voort te borduren. Begin niet telkens opnieuw en durf nieuwe paden in te slaan.
Bouwstenen voor activiteiten 2024
Dit jaar willen we de beoogde en al ingezette investeringen voor Human Capital activiteiten slim combineren voor een grotere effectiviteit en impact in de regio’s. Tegelijkertijd willen we versnippering van overheidsinvesteringen om arbeidskrapte aan te pakken, tegengaan.
Hoe kunnen (landelijke) programma’s meer in synergie samenwerken en daardoor hun impact in de regio vergroten? Om daar handen en voeten aan te geven zijn drie stappen opgesteld:
- Inzichtelijk maken landelijke transitie- en synergieprojecten
We starten met een onderzoek om inzicht te krijgen hoe projecten in de regio tot stand komen en hoe de samenhang in de organisatie en financiering ervan verloopt. Door deze kennis te genereren voor zowel landelijke programma’s als regio’s kunnen we de afstemming tussen beide zo optimaal mogelijk maken. - Organisatie van de samenhang faciliteren: ontmoeting is de sleutel van de samenhangende aanpak. Daarom organiseren we verschillende netwerkbijeenkomsten om contact te krijgen met de regio en kunnen we er voor zorgen dat de kennis wordt uitgewisseld om zo effectief investeringen af te kunnen stemmen .
- Communicatie: de actie-agenda’s worden vertaald naar een visueel aantrekkelijk product wat dient als blauwdruk voor hoe de samenhangende aanpak in de praktijk is te brengen.
-
Een partner met wie wij nauw samenwerken in het realiseren van de samenhangende aanpak is de LLO-Katalysator. LLO-Katalysator is een meerjarig programma waarmee onderwijsinstellingen vanuit middelbaar beroepsonderwijs, hogescholen en universiteiten een stevige impuls geven aan een leven lang ontwikkelen (LLO), zowel landelijk als in de regio’s. Het doel van de LLO-Katalysator is om organisaties en professionals continu te laten aansluiten op een snel veranderende samenleving en arbeidsmarkt. In 2023 gaat de LLO-Katalysator officieel van start met een pilot in de energie- en grondstoffentransitie. Lees hier meer over de LLO-Katalysator.
-
Binnen regio’s zien we gelukkig al op veel plekken synergie ontstaan. Vanuit regionale agenda’s worden belangrijke initiatieven ontwikkeld op het gebied van energie en energietransitie. Regio’s maken daarbij goed gebruik van de mogelijkheden van de verschillende programma’s en netwerken worden gecombineerd.
In samenwerking met Katapult is een netwerkkaart opgesteld die uitgebreid zal worden met activiteiten, good practices en contactpersonen van alle programma’s.
-
- Regionale aanpak. Realiseren van synergie en slimme strategie in de regio’s. GroenvermogenNL neemt hier het voortouw in.
- Loopbaanpaden. Tools en initiatieven als LLO-Katalysator, Mensen maken de Transitie, opschaling PPS in het beroepsonderwijs.
- Aanhaken en betrekken bedrijfsleven. Veel investeringen zijn op deze doelgroep gericht dus hoe betrekken we het bedrijfsleven op een slimme manier? (Regionale aanpak via Learning Communities, landelijke en sectorale/branche aanpak via het Aanvalsplan Techniek, Aanvalsplan ICT, de SER en Mensen maken de Transitie.)
- Instrumentontwikkeling en ‘good practices’ onderdeel maken van landelijke opschaling door investeringen eraan te (laten) koppelen. Zoals de Transitiepaden tool.
- Arbeidsmarktonderzoek. De SER (heeft al meerdere onderzoeken gedaan) en anderen zoals GroenvermogenNL gaan arbeidsmarktonderzoek doen specifiek naar waterstof, LLO-Katalysator ontwikkelt de LLO-Radar, etc.
- Overzichtskaart. Vanuit Katapult ontwikkelt samen met de Groeifondsen.
- Monitoring. Gebruik maken van elkaars monitoringgegevens (wellicht in nauwe samenwerking met uitvoeringsorganisaties.)
- Dialoog en communicatie. Dienst als middel voor synergie tussen de regio’s en tussen subsidie aanvragers om inhoud af te stemmen, voor het ontwikkelen van een slimme strategie maar ook voor eenduidige en heldere communicatie naar buiten.
Samenhangende aanpak in uitvoering in de regio
In het kader van de HCA Summit 2023 is een video ontwikkeld om weer te geven hoe er in en tussen regio's al succesvol wordt samengewerkt volgens een samenhangende aanpak. In deze eerste video is de regio Noord-West als voorbeeld genomen.
Kom zelf in actie
Wil je zelf ook in actie komen? Langs onderstaande thema’s is synergie te realiseren. Neem contact op met Koen Maassen, koen.maassen@topsectorenergie.nl voor advies over welke programma aansluiting vindt bij welk thema in jouw regio.