Op donderdag 16 september 2021 namen tientallen energie-, IT- en overheidsprofessionals deel aan de online inspiratiesessie over slim laden ‘Waar het begint te schuren’. Dagvoorzitter Serge Santoo leidde de discussie over de vraag hoe burgers, bestuurders en bedrijven hun verschillende belangen en behoeften kunnen verenigen.
Privacy en autonomie
Socrates Schouten, onderzoeker bij Waag, is kritisch. “Als we niet uitkijken krijgen we platforms die werken met persoonlijke klantprofielen om toegang te krijgen tot hun aanbod. Daarmee geven we als individu onze privacy en autonomie op. Laten we lering trekken uit wat er bij internet is misgegaan. Belangrijk is nu de discussie te starten over publieke rechten en afspraken maken over omgaan met data.” In het rapport Public Stack voor laadinfrastructuur biedt Waag hiervoor handvatten.
Botsende belangen
“Slim laden is een containerbegrip”, vindt Roland Ferwerda, directeur van het onafhankelijke Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur (NKL). “Autofabrikanten, laadexploitanten, netbeheerders, elektrische rijders – ze verstaan er allemaal iets anders onder. Hun belangen botsen. Zo willen marktpartijen en hun klanten snel, goedkoop laden. Maar een netbeheerder heeft liever dat een auto wat langer aan de paal staat zodat de accu helpt om het net te balanceren.” Het NKL brengt binnenkort een rapport uit over deze botsende belangen. “Onze boodschap is dat partijen elkaar ook nodig hebben om slim laden mogelijk te maken. Stel met elkaar een bepaalde governance op om hoogfrequent data uit te wisselen.”
Grid shield als garantie
Volgens Marisca Zweistra, projectmanager bij stichting ElaadNL is er een extra voorziening nodig om leveringszekerheid te waarborgen. “Met een zogeheten grid shield kunnen we laadpalen uitrusten met een autonome beveiliging. Daarmee laden auto’s soms even langzamer op om de stroom in de buurt te kunnen garanderen.” Hebben we hiermee de heilige graal te pakken voor het dilemma van slim laden en netstabilisatie? “Misschien”, zegt Zweistra. “Maar we moeten oog houden voor nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld als de logistieke sector aanhaakt op het netwerk.”
Slim laden de norm
Na de pauze mengden andere sprekers zich in de discussie over manieren om slim laden in goede banen te leiden. Zoals Henri Overbeek, innovatiemanager bij laadpaalfabrikant Venema e-Mobility. “We staan nog maar aan het begin van alle ontwikkelingen. Er komen nieuwe doelgroepen aan. Uiteindelijk zal slim laden de norm worden. Zorg er dan wel voor dat er zekerheid komt in de energievoorziening.”
Toekomstbestendige verdienmodellen
Harold Veldkamp, programmadirecteur Digitalisering van de Topsector Energie, voorziet een soort ‘vloeibare bandbreedte’ in laadsnelheid. “Net zoals bij het internet, afhankelijk wat het net op een bepaald moment aankan. We moeten af van de individuele wens om maximaal te laden. Zeker als je daarvoor als elektrisch rijder je persoonlijke data moet gaan delen. De tijd is rijp om publieke waarden mee te nemen in oplossingen voor slim laden. Doe je dat nu goed, dan kun je toekomstbestendige verdienmodellen maken. Dit is een kans voor Nederland.”
Pilots Rotterdam
Rotterdam voert verschillende pilots met slim laden uit. “Uiteraard gaan we als gemeente heel zorgvuldig met data om”, zegt adviseur mobiliteit Quirijn Oudshoorn. “Tegelijkertijd ontbreekt bij ons nog een goede visie op privacy en datagebruik. Het is inderdaad goed om het daarover te hebben om later niet vast te lopen.”
Grote spelers buiten spel
Het delen van data kun je beperken. Het is onderwerp van gesprek bij de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) waar Zweistra lid is van de werkgroep Smart Charging. “We hebben daar vastgesteld welke data je per marktrol nodig hebt en via welke protocollen je ze beschikbaar stelt.” Onderzoeker Schouten maakt zich echter zorgen over ophoping van verschillende, generieke data. “Denk aan consumentengedrag, locatiegegevens. De combinatie van data uit verschillende domeinen is goud waard voor de grote spelers. Hier kun je iets tegen doen met een sandwichmodel: Europees spreek je regels af en op lokaal niveau zorg je dat alleen kleine partijen data delen. Daarmee voorkomen we een data-monopolie van een paar grote spelers.”.
Integraal energiesysteem
Tot slot benadrukt Ferwerda dat laadpunten niet als iets aparts moeten worden gezien. “Ze zijn integraal onderdeel van het energiesysteem. Beschouw het dataprobleem bij slim laden als een probleem van de hele energiesector.”
Tip 7: hoe maken we slim laden open, democratisch en duurzaam?
- Start nu de discussie over publieke rechten en maak afspraken over omgaan met data.
- Partijen hebben elkaar nodig om slim laden mogelijk te maken. Stel met elkaar een bepaalde governance op om hoogfrequent data uit te wisselen.
- Ontwikkel een autonome beveiliging om de stroom in de buurt te kunnen garanderen.
- Slim laden zal de norm worden. Zorg er dan wel voor dat er zekerheid komt in de energievoorziening.
- Neem publieke waarden mee voor toekomstbestendige verdienmodellen. Dit is een kans voor Nederland.
- Werk aan een goede visie op privacy en datagebruik om later niet vast te lopen.
- Spreek Europees regels af en zorg op lokaal niveau dat alleen kleine partijen data