Het webinar begint met dit filmpje waarin wordt uitgelegd hoe een balansventilatie met WTW zonder toevoerkanalen kan werken. Daarbij wordt het trappenhuis gebruikt voor de verspreiding van voorverwarmde frisse lucht die onder de deuren door gezogen wordt. Het voorkomt een ingrijpende verbouwing.
Flinke energiebesparing
“Om naar een duurzame warmtevoorziening te gaan moet de warmtevraag worden teruggebracht. We denken dan al snel aan isoleren en luchtdicht maken van de woning,” begint Daniël. “Waar vaak te weinig aandacht voor is, is ventilatie. Zodat het ook prettig vertoeven blijft in de woning. Zonder goede ventilatie kun je niet de warmtevraag terugdringen en comfort bieden.”
Risico voor de gezondheid
Albert van Lohuizen van Brink Climate systems, valt hem hierin bij. “In een kleinere woning met lage temperatuurverwarming voelt ieder beetje koude lucht als tocht. In een woning met natuurlijke ventilatie via roosters, heeft dit nog wel eens tot gevolg dat men de roosters dichtplakt als het een keer flink waait. Maar de gevolgen daarvan kunnen groot zijn. Mensen vergeten de roosters weer open te zetten. Je kunt dan schimmelvorming krijgen en een zeer ongezond binnenklimaat.”
Concreet handelingsperspectief
Alleen voldoen aan het bouwbesluit is daarom volgens Tim Beuker van BBA Binnenmilieu niet genoeg. Als organisatie komen zij veelvuldig bij mensen over de vloer die klachten hebben en weten daarom waar de pijnpunten liggen. Die ervaringen hebben zij vertaald in het geüpdatet ‘Programma van eisen voor woningventilatie’ van Aedes. Hiermee helpen ze systeemonafhankelijk woningcorporaties bij het maken van keuze voor bouwbesluitkwaliteit of plusniveau qua ventilatie. “Om problemen te voorkomen is ons advies om op een aantal stappen het beter te doen dan het bouwbesluit” aldus Tim. Het Programma van Eisen voor woningventilatie is hier te vinden.
Welke oplossingen zijn er zoal?
In het webinar komen diverse type systemen voor ventilatie aan de orde. Daarbij is er vooral aandacht voor ventilatie types C en D. Grofweg komt het erop neer dat beide werken met een mechanische afvoer, maar bij type D is ook de toevoer mechanisch en zijn dus de roosters in de ramen verdwenen. Het maakt terugwinning van warmte mogelijk.
Het mooie van systeem D is dat de bewoner niet hoeft te weten hoe het werkt. Voor type C is dat wel belangrijk. Daarbij moet de bewoner eraan denken om bijvoorbeeld de roosters weer open te zetten. Voor iedereen die graag meer willen weten over de verschillende ventilatietypen en hun voor- en nadelen vond ik ook deze eenvoudige informatie op internet.
Besparingen van 10 tot 15 kWh/m2
Daniël geeft in zijn inleiding aan dat balansventilatie tot flinke besparingen kan leiden. Volgens zijn berekeningen ga je met balansventilatie zo’n 10 tot 15 kWh per m2 terug in warmtevraag ten opzichte van een systeem waarmee je koude lucht via de roosters toelaat. Het halen van een maximale warmtevraag van maximaal 50 kWh wordt wenselijk geacht voor lagetemperatuurverwarming. Dit is zonder warmteterugwinning bijna onhaalbaar. Laat staan de 41 kWh om de EPV te kunnen doorbereken. Dit wordt bevestigd door een uitgebreide berekening van Itho Daalderop die wordt toegelicht door Jimmy Onstenk. Ook zij komen tot besparingen die variëren tussen de 9,3 en 13,9 kWh per m2 al naar gelang het maatregelenpakket dat wordt genomen in de woning. Hij toont daarbij onderstaande berekeningen die uitgaan van verschillende typen woningen, om te beginnen een woning van 104 m2 uit 1972.
Terugverdientijd
Uiteraard wordt ook de vraag gesteld wat dan de terugverdientijd van de balansventilatie zou zijn. Die vraag is lastig te beantwoorden. Het heeft er mee te maken dat je niet op basis van de balansventilatie alleen een EPV kunt vragen. Bovendien zijn het soms ook indirecte systeembesparingen. Zo zou je bijvoorbeeld met een kleinere warmtepomp kunnen werken wat ook kosten bespaart.
Een aandachtspunt is dat investeren in balansventilatie vaak leidt tot een split incentive. De corporatie doet de investering en wanneer hij geen EPV kan doorbereken heeft de bewoner niet alleen de stijging van zijn comfort maak ook de financiële besparing. Een corporatie uit het Rotterdamse heeft daarvoor een interessante oplossing bedacht. Zij werken met een ESCO waar ze de installaties hebben ondergebracht. Die ESCO stuurt een maandelijkse factuur, die je kunt doorbereken als servicekosten aan de klant. Interessant, maar we gaan er verder tijdens dit webinar niet dieper op in, want dit komt tijdens het volgende Uptempo! lunchwebinar uitgebreid aan de orde.
Kansen voor verdere innovatie
Daniëls stelling dat balansventilatie onmisbaar is in de warmtetransitie en een basiscomponent zou moeten zijn van alle woningen, wordt door de aanwezigen over het algemeen onderschreven. Al zijn er ook andere vormen van ventilatie denkbaar. Bovendien zijn er nog wat drempels en kansen voor verdere productverbetering.
De belangrijkste daarbij is het verschonen van de filters. Grosso modo wordt gezegd dat de filters iedere drie maanden verschoond moeten worden. De fabrikanten zetten daar wel de kanttekening bij dat het maar net afhankelijk is van de kwaliteit van de buiten- en binnenlucht. Maar of het iedere drie maanden is of wat minder vaak, het blijft iets vragen van de bewoner als je dit hem zelf laat doen of het werkt kostenverhogend wanneer de corporatie daarvoor langs moet komen. Frans Brouwers van Woonmeij geeft ook aan dat zelfs hun huurdersorganisatie niet unaniem is of je dat beter door de bewoner of door de corporatie kunt laten doen. Fabrikanten werken aan filters die minder vaak vervangen hoeven te worden.
Een ander aandachtspunt zijn de leidingen. In de meeste oudere woningen zit een ventilatie type C, zo vertelt Jimmy Ostenk. Als we uitgaan van rijtjeswoning met een kap, dan heb je voor de luchttoevoer naar de slaapkamers vaak wel goede mogelijkheden, bijvoorbeeld via het knieschot. De uitdaging is vaak de benedenverdieping. De optie voor een decentrale WTW wordt door een van de luisteraars in de Q&A als alternatief geopperd. In veel landen om ons heen zie je dat alle vertrekken een eigen ventilatie-unit hebben. Het is wel iets typisch Nederland om te werken met centrale ventilatie. Maar uiteraard is ook een ventilatie-unit per ruimte niet per se de goedkopere oplossing.
Tip voor installateurs
Tot slot roepen de aanwezige fabrikanten nog op om vooral bij hen kennis te halen. Hoewel het steeds beter gaat, geven ze aan dat het in de praktijk niet meevalt om hun kennis en kunde te laten landen in de markt. Fabrikanten hebben mensen zitten die continu aan het monitoren zijn en kijken wat in de praktijk wel en niet werkt. Daarbij onderzoeken ze ook hoe particulieren hun producten ervaren. Maak vooral gebruik van die kennis!
Het Uptempo! lunchwebinar van 1 maart jl. terugkijken:
Geschreven door Marjet Rutten