Minder mensen nodig
Arbeidsbesparende innovaties nemen werk(taken) van mensen uit handen of zorgen voor een slimmere organisatie van werk rondom de beschikbare menskracht. Het gaat hier doorgaans over vormen van robotisering, automatisering en digitalisering. Een voorbeeld van een bewezen succesvolle arbeidsbesparende technologie is de introductie van de slimme meter. Hierdoor zijn minder handmatige meteropnames nodig en worden fouten door menselijk handelen voorkomen.
Huidig subsidie-instrumentarium verkleint krapte in beperkte mate
De huidige gesubsidieerde innovaties lijken eerder de arbeidsvraag in de energietransitie te vergroten dan te verkleinen. Bij slechts 20 procent van de onderzochte gesubsidieerde innovaties is sprake van arbeidsbesparingen in het kader van de energietransitie. Voor de overige innovaties geldt dat ze de arbeidsvraag juist verder aanwakkeren (50 procent) of weinig impact hebben op de arbeidsvraag (25 procent). Een logische verklaring is dat de ontwikkeling van nieuwe duurzame producten en technologieën een intensievere arbeidsinzet vereist dan traditionele, minder duurzame productie. Vrijwel alle onderzochte innovaties verwachten vóór 2030 tot implementatie te komen.
Verandering van de skillsvraag
Innovaties zorgen bovendien voor verandering van de werktaken en daardoor van de skillsvraag. Uithoudingsvermogen, rekenvaardigheden en soms ook probleemoplossend vermogen worden minder belangrijk omdat deze skills ‘overgenomen’ kunnen worden door de technologie. De vraag wordt meer complementair aan de technologie waardoor er meer behoefte is aan probleemoplossend vermogen, duurzaamheidsbewustzijn, computer-/datavaardigheden en kennis over complexe apparatuur. Deze skills zijn schaars.
Kansen en mogelijkheden
Uit het onderzoek van SEO komt ook naar voren dat er genoeg kansen en mogelijkheden zijn voor innovaties om arbeidskrapte tegen te gaan. Een toename van de arbeidsproductiviteit draagt bij aan het verminderen van de benodigde arbeidsinzet binnen de energietransitie. Zo zouden de extra banen die nodig zijn tot 2030 in theorie al met een 4 tot 8 procent hogere arbeidsproductiviteit in de relevante sectoren vrijgespeeld kunnen worden.
Bovendien bestaat het werk in de energietransitie nog veel uit routinematige taken die voor een groot deel eenvoudig te vervangen zouden moeten zijn door arbeidsbesparende technologieën. Veel werkgevers zijn dan ook al buiten de gesubsidieerde projecten om al bezig met het ontwikkelen en implementeren van deze innovaties. Ze ontwikkelen technologieën die andere werkgevers in de toekomst kunnen toepassen waardoor ze breder toepasbaar en schaalbaar zijn. Dat zou een extra reden kunnen zijn voor de overheid om deze werkgevers te ondersteunen.
Stimuleren vanuit de overheid
SEO beveelt aan om arbeidsmarkteffecten (meer) mee te nemen in subsidieregelingen. Dat kan zowel in een aparte regeling of als randvoorwaarde op te nemen. Een goed voorbeeld waar dit momenteel bij gebeurt is de MOOI-regeling.
Er zijn verschillende rapporten opgesteld: één overkoepelend rapport en een aantal sector-rapporten te weten: industrie, gebouwde omgeving, energiesector en offshore wind. Het volledige overkoepelende rapport kun je hieronder downloaden.
Naast het overkoepelende rapport zijn er ook sector specifieke rapporten beschikbaar:
Wil je meer samenwerken in de keten om arbeidsbesparing te realiseren? Na de zomer (2024) organiseren we een aantal webinars over hoe het bedrijfsleven aan de slag kan met arbeidsbesparende innovaties. Zodra daar meer over bekend is zullen we dat hier delen.