De workshop begon met een boeiende presentatie door Behnam Taebi, hoogleraar ethiek van energie en klimaat aan de TU Delft. Prof. Taebi nam ons mee op een reis door de wetenschappelijke oorsprongen van energierechtvaardigheid, die teruggaat tot de jaren 1980 in de Verenigde Staten, toen het begon als 'milieurechtvaardigheid'. Tegenwoordig kunnen we vier essentiële beginselen van energierechtvaardigheid identificeren:
- Distributieve rechtvaardigheid: Dit principe draait om de eerlijke verdeling van zowel de voordelen als de lasten van energieproductie en -consumptie, zowel tussen generaties als binnen de huidige generatie. Het omvat gelijke toegang tot energievoordelen en de eerlijke toewijzing van nadelige gevolgen.
- Rechtvaardigheid als erkenning: Dit heeft betrekking op het identificeren van wiens belangen op het spel staan bij beslissingen met betrekking tot energie. Het is cruciaal om alle belanghebbenden te erkennen en ervoor te zorgen dat hun rechten en behoeften worden gerespecteerd.
- Procedurele rechtvaardigheid: Dit principe richt zich op eerlijke en inclusieve besluitvormingsprocessen met betrekking tot energiebeleid, inclusief internationale onderhandelingen.
- Herstellende rechtvaardigheid: Dit houdt in dat eventuele historische onrechtvaardigheden met betrekking tot energiebeslissingen worden rechtgezet.
Studies over energierechtvaardigheid zijn van groot belang, omdat ze ons in staat stellen deze vier pijlers op een beschrijvende manier te onderzoeken. Echter, bij discussies over rechtvaardigheid spelen normatieve waarden en diverse perspectieven een cruciale rol en moeten ze worden erkend en besproken.
Tijdens de workshop werden praktische voorbeelden gegeven waarbij de vier pijlers niet voldoende werden overwogen, wat leidde tot problemen. Een voorbeeld hiervan is de besluitvorming rond gasboringen, waarbij procedurele rechtvaardigheid werd geschonden en daaropvolgende herstelinspanningen ontbraken aan herstellende rechtvaardigheid.
Dr. Annick de Vries, projectcoördinator Klimaat bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in Nederland, gaf diepgaande inzichten in de aspecten van distributieve rechtvaardigheid en de overwegingen die moeten worden gemaakt. Ze stelde de belangrijke vraag: hoe moeten we de kosten, lasten en voordelen van de energietransitie op een eerlijke manier verdelen?
Na de presentaties gingen beleidsmakers en wetenschappers in discussie. Beleidsmakers deelden de perspectieven die ze nog nodig hadden en waar wetenschap hen kon helpen. Wetenschappers kregen op hun beurt een beter begrip van de vragen en behoeften van beleidsmakers die dagelijks met deze complexe kwesties te maken hebben. De uitwisseling van inzichten en perspectieven leidde tot nieuwe inzichten voor beide partijen en draagt bij aan de bevordering van energierechtvaardigheid in de praktijk.
De Topsector Energie zal deze inzichten gebruiken en samenwerken met de experts om een innovatieprogramma op te zetten dat zich bezighoudt met de meest urgente uitdagingen op het gebied van energie rechtvaardigheid. In de loop van dit jaar zullen we updates delen over de voortgang die wordt geboekt
