Probleemstelling
Het energiesysteem bestaat uit een samenhangende keten van partijen die allemaal verschillende verantwoordelijkheden hebben en verschillende activiteiten uitvoeren die het systeem draaiende houden. Al deze partijen handelen en functioneren samen als een geïntegreerd geheel. Op den duur zal het energiesysteem zich moeten aanpassen aan een nieuw marktmodel. Daarbij moeten we afscheid gaan nemen van activiteiten en verdienmodellen die niet bijdragen aan de energietransitie.
Deze druk om activiteiten in het energiesysteem aan te passen aan de 'sociaal gewenste' of 'ideale' situatie kan in strijd zijn met de economische aspecten van die activiteiten. Met andere woorden, activiteiten die maatschappelijk wenselijk zijn, zijn niet noodzakelijk wenselijk vanuit een economisch of financieel perspectief. De wenselijkheid van een activiteit kan worden afgemeten aan de zes maatschappelijke waarden van een goed energiesysteem: betrouwbaarheid, betaalbaarheid, duurzaamheid (CO2-vrij), veiligheid, acceptatie en rechtvaardigheid.
Omgekeerd kunnen economische activiteiten die niet wenselijk zijn, zeer winstgevend zijn. Wanneer wenselijkheid en winstgevendheid van economische activiteiten niet op elkaar zijn afgestemd, belemmert dit de ontwikkeling van het energiesysteem naar de maatschappelijk gewenste situatie.
Onderzoeksprogramma
Om het toekomstige maatschappelijk gewenste energiesysteem succesvol te realiseren, moeten wenselijkheid en winstgevendheid dus op één lijn liggen voor alle individuele partijen in het systeem. Als dit niet het geval is, zal het systeem niet in de richting van de ideale staat bewegen. Dit onderzoek kijkt daarom naar de oplossingen die wenselijkheid en winstgevendheid van activiteiten op elkaar afstemmen en hoe deze oplossingen het beste kunnen worden geïmplementeerd om dit doel te bereiken.
De volgende onderzoeksvragen worden in het programma beantwoordt:
- Welke bestaande economische activiteiten blijven tot wanneer essentieel en dus wenselijk maar zijn op de langere termijn niet meer wenselijk?
- Welke nieuwe economische activiteiten zijn vanaf wanneer wenselijk en wanneer zijn investeringen nodig om tijdig deze activiteiten te ontplooien?
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, met name het Nationaal Programma Energiesysteem, kan het resultaat van dit project gebruiken als input voor het nieuwe Nationaal Plan Energieysteem. Het programma Systeemintegratie van de Topsector Energie gebruikt de resultaten van dit onderzoek voor de programmering van MMIP13 vanaf 2024.