Inhoud van deze pagina
-
- Inspiratiedocument met innovaties voor buurtwarmtenetten
Uptempo! publiceert een overzicht van marktrijpe, toepasbare innovaties voor buurtwarmtenetten. Welke integrale buurtwarmtesystemen bestaan er? En welke collectieve warmtepompen kunnen onderdeel zijn van het buurtwarmtesysteem? Hoe kan je warmte opslaan? Hoe zorg je dat de woningen die aangesloten worden goed voorbereid zijn op aansluiting? In dit document staan innovaties beschreven die het antwoord op deze vragen geven. - Warmtenetten ontrafeld
Warmtenetten zijn nieuw en worden vaak genoemd als innovatie in wijken en buurten. Maar hoe werkt het nou precies, wat zijn de voor- en de nadelen? De gratis handleiding ‘Warmtenetten ontrafeld’ is specifiek opgesteld voor politici, bestuurders, ambtenaren, lokale duurzame energiecoöperaties en alle anderen die zich met warmtenetten bezighouden. ‘Warmtenetten ontrafeld’ geeft een helder overzicht van de belangrijkste onderdelen van een warmtenet en wat er nodig is voor succesvolle toepassing en implementatie. - Warmtenetten georganiseerd
Warmtenetten Georganiseerd gaat in op de organisatorische kant van een warmtenet en de voor- en nadelen, knelpunten en kritische succesfactoren die daarbij horen, waaronder juridische en financiële aspecten. In deze publicatie vind je een helder overzicht van de manier waarop warmtenetten tot stand gebracht kunnen worden. De publicatie gaat over de afwegingen bij de manier van ontwikkelen, realiseren en exploiteren van een collectief warmtenet. - Innovaties voor warmte in wijken
In november en december 2020 organiseerde Uptempo! i.s.m. het Programma Aardgasvrije Wijken(VNG Kennis- en Leerprogramma en BZK-PAW team) en het Expertise Centrum Warmte (ECW) een webinardrieluik over warmtenetten op buurt- en blokniveau. Hierin komt aan bod waar en hoe (kleinschalige) warmtenetten kansrijk zijn voor een blok of buurt, wat de mogelijkheden zijn en welke innovaties daarvoor nodig zijn. Daarnaast staan inspirerende casussen van proeftuinen aardgasvrije wijken centraal. - Eerste resultaten rapport 'Vergelijking van warmtenetconfiguraties'
Op 11 juli 2022 presenteerde Deltares de aanpak om warmtenetten op verschillende temperatuurniveaus met elkaar te vergelijken. Deze vergelijking biedt voor verschillende configuraties inzichten in het energieverbruik, kosten, ruimtebeslag, gevolgen voor de eindgebruiker, flexibiliteit en uitbreidbaarheid en impact op het elektriciteitssysteem. De vergelijking werd in 2023 met prestaties op het gebied van milieuprestaties en circulariteit uitgebreid (zie hieronder). - Milieuprestaties en circulariteit van warmtenetten
Dit onderzoek van LBP | SIGHT geeft een overzicht van de milieuprestaties van MT-, LT- en ZLT-warmtenetconfiguraties, zowel qua initieel materiaalverbruik als de operationele fase. Dit onderzoek bouwt voort op een onderzoek van Deltares waarin op een gestandaardiseerde manier warmtenetten op verschillende temperatuurniveaus met elkaar zijn vergeleken. - Kennisdossier: Legionella in de energietransitie
Vanuit ons netwerk kregen wij de vraag om een eenvoudig overzicht te maken van relevante zaken over Legionella met betrekking tot de energietransitie in de gebouwde omgeving. Denk aan legionellaregelgeving, veelvoorkomende discussiepunten over die regelgeving en innovaties voor veilig warmtapwater. - Coöperatieve warmtenetten
Steeds vaker willen bewoners zelf betrokken zijn bij het ontwerp of beheer van een collectief warmtesysteem. In Denemarken zijn coöperatieve warmtenetten, waar burgers zelf mede-eigenaar van zijn, al jaren de standaard. Dat biedt voordelen op het gebied van opschaling en maatschappelijke acceptatie, maar hoe organiseer je dat? Dit kennisdossier gaat in op de voordelen en randvoorwaarden van burgerparticipatie in warmtenetten. - Versnellingskansen door combineren woningverduurzaming en warmtenet
Het combineren van woningverduurzaming en de ontwikkeling van een warmtenet kan zorgen voor versnelling in het aardgasvrij maken van wijken. In dit onderzoek werd gekeken of het gelijktijdig ontwikkelen van een warmtenet voor een wijk en een aanpak voor (grootschalige) woningverduurzaming een kans is voor versnelling van de energietransitie. Daarbij is gekeken naar twaalf projecten in wijken met bestaande bouw waar een warmtenet met een lagetemperatuurbron (zoals aquathermie) in ontwikkeling of al gerealiseerd is. - Warmtenetten
De energietransitie vraagt om aanpassingen in vrijwel iedere woning. De keuze voor een warmtenet is een keuze voor een collectieve warmtevoorziening. Voor wijken met dichte bebouwing, veel hoogbouw en woningen van voor 1995 is een warmtenet vaak een geschikte oplossing. Dit kennisdossier bestaat uit twee delen: het eerste deel is een uiteenzetting van de huidige markt en groeimogelijkheden. Daarna worden lopende en afgeronde innovatie projecten bij TKI Urban Energy op het gebied van warmtenetten uitgelicht. - BuurtWarmteWijzer
Tussen nu en 2050 moet er flink wat gebeuren. Buurt voor buurt gaan 7 miljoen woningen van het aardgas af. Hoe ver is jouw gemeente? Met de BuurtWarmteWijzer versnel je dit proces. - Grootschalige en compacte warmteopslag
Het klein- en grootschalig opslaan van warmte-energie zou een belangrijke schakel kunnen zijn in de energietransitie in de gebouwde omgeving. Er worden momenteel verschillende technieken voor warmteopslag ontwikkeld en getest. Dit kennisdossier geeft een overzicht van de technologieën waar onderzoek naar wordt gedaan binnen het innovatieprogramma van TKI Urban Energy. - Webinar: Bestaande warmtenetten in de 5e versnelling
Op 5 oktober 2021 organiseerden Stroomversnelling en TKI Urban Energy een online kennisevent over de mogelijkheden om bestaande warmtenetten met 5e generatie (5G) principes te helpen verduurzamen. Tijdens dit kennisevent werd er inzicht gegeven in de uitdagingen én oplossingen voor de fysische, technische, economische en procesmatige uitdagingen, om de bestaande warmtenetten en aangesloten gebouwen met 5G-ready principes te kunnen verwarmen en koelen. - Online kennisevent over vijfde generatie warmtenetten
Op woensdagmiddag 11 november organiseerden TKI Urban Energy en Stroomversnelling een webinar over de techniek, business case en uitrolstrategie van vijfde generatie warmtenetten. Dit zijn innovatieve warmtenetten, die restwarmte en -koude uit nabijgelegen industrie, supermarkten, woningen en zelfs uit het riool hergebruiken. Op deze manier kunnen veel gebouwen duurzaam verwarmd en gekoeld worden zonder gebruik te maken van fossiele energie. Van klassieke stadsverwarming naar duurzame energie-uitwisseling. - De energieke gemeente
Om de warmtetransitie te versnellen is een goed ingericht proces voor bewonersparticipatie cruciaal. De energieke gemeente helpt gemeentemedewerkers die weinig tijd en/of middelen hebben met concrete handvatten voor het betrekken van bewoners en voor het creëren van intern draagvlak voor dit thema binnen de gemeente. Relevante informatie over bewonersparticipatie wordt op één plek gebundeld: uitdagingen, praktijkvoorbeelden, tips en achtergrondinformatie.
- Inspiratiedocument met innovaties voor buurtwarmtenetten
-
- PVB Nederland
In Nederland is de transitie naar een duurzame economie in volle gang. In het kader van de energietransitie moeten gemeenten plannen maken wanneer welke wijk van het aardgas af zal gaan. En er zijn enorm veel bewonersinitiatieven. Maar hoe zit het met de bedrijventerreinen? Op veel bedrijventerreinen is nog niet veel te zien van een transitie. Met PVB Nederland brengen we daar verandering in. Hoe? Dat lees je op de website. - Handelingsperspectief initiatie van energiehubs
In deze tijd van netcongestie en innovatie kan een energiehub een mooie oplossing zijn om netcongestie te verminderen of voorkomen. Maar: hoe kom je tot een energiehub en hoe weeg je als gemeente af wat je rol hierin is? Het rapport “Handelingsperspectief gemeenten voor initiatie van energiehubs” biedt hierop een antwoord. - Verduurzaming bedrijventerreinen met energiehubs
De NVDE en PVB Nederland constateren dat er onvoldoende (politieke) aandacht is voor het integraal verduurzamen van bedrijventerreinen. De overheid heeft beleid per sector ontwikkeld en verwacht dat bedrijven op basis daarvan gaan verduurzamen. Actief aanvullend beleid vanuit de overheid is nodig om de CO₂-reductie en structurele verduurzaming op bedrijventerreinen te realiseren. - Verduurzaming van bedrijventerreinen - Typering, barrières en oplossingen
De verduurzaming van de ruim 3.700 bedrijventerreinen in Nederland is een steeds belangrijker wordend thema voor de besparing, opwek, opslag en distributie van energie. Dit onderzoek heeft als doel om de verduurzamingsopgave op bedrijventerreinen in beeld te brengen. - Handreiking slimme energiesystemen
Vanwege de druk op ons elektriciteitsnetwerk kijken we naar oplossingen om onze energievoorziening slimmer, duurzamer en efficiënter in te richten. In deze handreiking kijken we naar de bijdrage die slimme energieoplossingen aan ons energiesysteem kunnen leveren en hoe we tot die oplossingen kunnen komen. We gaan in deze handreiking – mede aan de hand van concrete voorbeeldsituaties – dieper in op de problemen die de slimme energieoplossingen beogen op te lossen, wat die oplossingen kunnen zijn en hoe die – op een juiste en eerlijke manier – in de praktijk gebracht kunnen worden. - Verduurzaming Utiliteitsbouw
In dit rapport wordt ingegaan op de uitdagingen voor de verduurzaming van de utiliteitsbouw. - Whitepaper - Bedrijfshallen: nieuwe kansen voor verduurzaming
Bij de energietransitie in de gebouwde omgeving krijgen bedrijfshallen meestal maar weinig aandacht. Toch staan er in ons land meer dan 80.000 bedrijfshallen. Het energiegebruik is aanzienlijk en 3,5 procent van de binnenlandse CO2-emissie ontstaat hier. Nieman Raadgevende Ingenieurs heeft in opdracht van TKI Urban Energy een whitepaper opgesteld waar mogelijke energiemaatregelen voor bedrijfshallen worden geschetst. Door op zoek te gaan naar koppelkansen kan een verbouwing tegelijk aanleiding zijn om de functionaliteit, de energieprestatie, het werkklimaat en de uitstraling te verbeteren. - Webinarreeks verduurzaming en renovatie van bedrijventerreinen
In 2021 organiseerde TKI Urban Energy een webinarreeks waarin we inzicht verschaften in manieren om bedrijventerreinen te verduurzamen, we in kaart brachten welke kansen en uitdagingen er zijn rond het verduurzamen utiliteit- en bedrijfsgebouwen en de innovatiebehoeftes verkenden op dat vlak. In vier sessies werd er allerhande kennis uitgewisseld, werd ingegaan op actuele ontwikkelingen, en deed men vernieuwende inzichten op over het verduurzamen en renoveren van bedrijventerreinen in de volle breedte. Bekijk de hele serie terug en krijg een totaalbeeld van alle issues die (kunnen) spelen en (mogelijke) oplossingen die al bestaan of ontwikkeld gaan worden.
- PVB Nederland
-
- Inspiratiedocument Innovaties voor de verduurzaming van individuele woningen
Uptempo! Publiceert een overzicht van de belangrijkste innovaties die bruikbaar zijn in particuliere woningen, langs het stappen plan verduurzamen: isoleren, ventileren, energie opwekken en duurzaam verwarmen en koelen. Een publicatie speciaal gericht op energiecoaches, buurtinitiatieven van actieve verduurzamers en individuele woningeigenaren die graag zelf aan de slag willen. - Routekaart na-isolatie
Vochtproblemen en schimmel door na-isolatie: de nachtmerrie van iedere woningeigenaar. Toch komt het vaker voor dat je denkt. Gebrek aan een integraal plan, bouwfysische kennis en onkunde ligt hier vaak aan ten grondslag. Stroomversnelling en Nieman Raadgevende Ingenieurs hebben daarom, in opdracht van TKI Urban Energy en samen met koplopers onder de markt- en kennis partijen, een eerste routekaart ontwikkeld waarmee adviseurs, energieloketten, bouwmarkten maar ook particuliere woningeigenaren beter zicht op mogelijke risico's en aandachtspunten krijgen, waardoor gemakkelijker spijtvrije keuzes gemaakt kunnen worden. - Uptempo.nu
Overal in Nederland wordt hard gewerkt aan de uitdaging om hun woningvoorraad te verduurzamen. Er zijn nog geen pasklare antwoorden voor de verschillende renovatiebehoeften, en uiteenlopende situaties vragen om verschillende verduurzamingsopties. Om dan ook nog tempo te maken en op grote schaal te verduurzamen, is innovatie essentieel. Maar de innovatieve oplossingen die al bestaan, zijn vaak niet bekend bij de partijen die ervan kunnen profiteren. De website Uptempo.nu biedt een overzicht van 101 marktrijpe innovatieve oplossingen voor het verduurzamen van huurwoningen. Je vindt hier eenvoudig de oplossingen die geschikt zijn voor uw verduurzamingsopgave. - Routekaart Ventilatie en Luchtdichtheid
Een woning ventileren op energiezuinige wijze én daarbij een gezonde, comfortabele woning realiseren? TKI Urban Energy geeft een stappenplan om dit te kunnen realiseren. - Kennisdossier: De business case van energiezuinige ventilatiesystemen in woningen
Het isoleren van de woningen is de eerste stap in het verduurzamen van woningen indien dit nog niet of nauwelijks gebeurd is. Een veelgehoorde uitspraak hierbij: “isoleren = ventileren”. Dit is natuurlijk niet letterlijk bedoelt, maar het mag duidelijk zijn dat goede ventilatie essentieel is voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. Dit kennisdossier biedt een afwegingskader waarin de kosten en baten van verschillende ventilatiesystemen worden meegenomen, maar ook andere afwegingen op het gebied van comfort en gezondheid. - Aan de slag met wonen zonder aardgas
Gemeenten staan voor de opgave om voor 2050 wonen zonder aardgas te realiseren. Dat kan alleen in samenwerking met bewoners. HIER zet haar kennis en ervaring op bewonerscommunicatie- en participatie om in praktisch materiaal en stelt het beschikbaar in het klimaatabonnement. Wil je als gemeente, woningcorporatie of energie-initiatief aan de slag met bewonerscommunicatie over ‘wonen zonder aardgas’? - ZonNext lanceert een platform voor hergebruik zonnepanelen
ZonNext is nog op zoek naar samenwerkingen met meer gemeenten. Via het ZonNext platform kan circulariteit binnen gemeenten en regio's bevorderd worden door bijvoorbeeld de installatie van second life zonnepanelen op gemeentelijke daken en het realiseren van fair solar zonneparken op braakliggende stukken grond. Ook kan Zonnext gemeenten en regio’s helpen die met energiearmoede kampen een manier bieden om een lagere energierekening voor bewoners te realiseren.
ZonNext gaat graag een samenwerking aan met gemeenten en regio’s die hun ambities betreft circulariteit en duurzaamheid waar willen maken. Mocht u interesse hebben in een mogelijke samenwerking of hier verdere vragen over hebben, schroom niet om contact op te nemen met ZonNext via info@zonnext.nl. - Whitepapers Gelijkspanning (DC): Openbare verlichting
Al ruim honderd jaar vormt wisselspanning (AC) de basis van ons elektriciteitssysteem. Inmiddels is ons energiesysteem drastisch veranderd en vindt er een transitie plaats van centrale opwek naar decentrale opwek. De toepassing van gelijkspanning in de openbare verlichting (OVL) zorgt ervoor dat er meer vermogen binnen bestaande netten getransporteerd kan worden waardoor parallelle benutting van OVL-netten mogelijk wordt. - Project in Beeld Reimarkt: Verduurzaming van je woning in de winkel kopen
Reimarkt is een winkelketen waar particuliere woningeigenaren, VvE’s, woningcorporaties en huurders kunnen shoppen voor maatregelen waarmee woningen verduurzaamd kunnen worden. Ze ontwikkelen samen met leveranciers, gemeentes en woningcorporaties producten die aansluiten op de technische kenmerken van de woningvoorraad, de visie en het beleid van gemeente of corporatie, en die bovendien aansluiten op de wensen van de bewoners. - De meest gebruikte nationale en regionale subsidies en andere financiële regelingen voor de uitvoering van de lokale warmtetransitie
Veel gemeenten stimuleren woningeigenaren om hun energiegebruik in huis te beperken. Met bijvoorbeeld isolatie en warmtepompen valt vaak flink te besparen op de maandelijkse energielasten. Zeker voor huishoudens die moeite hebben met de energierekening is dit handig. Maar juist deze groep heeft vaak geen mogelijkheid om deze investeringen te financieren. Op deze pagina vind je een overzicht van de meest gebruikte nationale en regionale subsidies en andere financiële regelingen voor de uitvoering van de lokale warmtetransitie, inclusief wanneer en voor welk doel je de subsidies of regelingen aanvraagt. Benieuwd naar voorbeelden van de Energiebespaarlening? Bekijk ze hier.
- Inspiratiedocument Innovaties voor de verduurzaming van individuele woningen
-
- FAQ: De ins- en outs van netcongestie en transportschaarste
Met de toenemende installatie van duurzame opwek en de elektrificatie van allerlei processen, neemt de druk op het elektriciteitsnet toe. Met netcongestie wordt drukte op het stroomnet bedoeld waardoor er geen transportcapaciteit voor duurzame opwekinstallaties beschikbaar is, vaak aangeduid als transportschaarste. Er zijn in de sector nog veel onduidelijkheden over dit onderwerp. Men heeft vaak nog geen goed beeld van de regels en processen omtrent netcongestie en de uitwerkingen ervan, waardoor mogelijke oplossingen vaak stranden. Dit kennisdossier gaat in op de heersende vragen over de begrippen, oplossingen en processen omtrent netcongestie en transportschaarste. - Handelingsperspectief initiatie van energiehubs
In deze tijd van netcongestie en innovatie kan een energiehub een mooie oplossing zijn om netcongestie te verminderen of voorkomen. Lokaal kunnen energiehubs het vestigingsklimaat verbeteren, bijdragen aan het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen en woningbouw mogelijk maken. Daarmee is de energiehub voor gemeenten een relevant onderwerp. - Rapport: Constructieve beperkingen voor zon-op-dak in utiliteitsbouw
Met kleine aanpassingen is meer dan de helft van de grote daken op Nederlandse utiliteitsbouw, geschikt voor zonnepanelen. Vooral agrarische gebouwen en oude panden zijn kansrijk. Dit kan een extra 1,1 TWh/jr bijdragen aan de 2030 doelstelling. - Oplossingen voor zon op dak bij netcongestie
Op dit moment kunnen niet alle zon-op-dakprojecten zomaar kunnen worden aangesloten op het elektriciteitsnet. Dit hangt af van het type aansluiting. Toch zijn er nog opties om (meer) zonnepanelen op een dak te plaatsen, bijvoorbeeld door zoveel mogelijk opgewekte energie direct zelf te gebruiken. De provincie Utrecht maakte aan webpagina met allerlei tips en oplossingen voor zon op dak bij netcongestie. - Kennisdossier: Positieve Energiedistricten
Een positief energiedistrict (PED) is een stedelijke wijk waar gebouwen, voertuigen, gebruikers, ICT-systemen en energie-infrastructuur met elkaar verbonden zijn om een jaarlijkse netto uitstoot én netto energie-import van 0 te hebben. Er worden veelbelovende technologieën getest, en de uitdaging zit hem nu veelal in het opschalen en juist repliceren van de succesvolle technologieën. - Kansrijke daken en parkeerplaatsen voor zonnestroom in Nederland
Er zijn daken nodig om duurzame energie op te wekken met zonnepanelen. 8% van het geschikte dakoppervlak kunnen we direct gebruiken voor zonnepanelen. Welke daken zijn geschikt of geschikt te maken? Databestanden van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland brengen ze nu per regio in beeld. Zo kunnen dakeigenaren, installateurs en overheden gericht aan de slag met zonne-energie. - Slimpark
Parkeerplekken zijn overdekt met zonnepanelen, een batterij staat naast de parkeerplaats om opgewekte energie opslaan, elektrische auto's worden opgeladen en een slim energiesysteem zorgt voor flexibiliteit: het Slimparkproject heeft als doelstelling om de integratie van al deze componenten te bewerkstellingen. - Aansluiting vinden voor zonne-energie: Inspiratie en tips voor gemeenten
Laat je inspireren door het rapport 'Aansluiting vinden voor zonne-energie'. Hierin geeft RVO gemeentes tips, adviezen en voorbeelden uit de praktijk. Kijk het webinar hier terug en/of lees het rapport hier. - Adviesrapport bouwstenen versnellingsprogramma zon op dak
In januari 2021 heeft NP RES met de werkgroep zon op daken een adviesrapport uitgebracht dat de knelpunten voor zon op dak en mogelijke oplossingen in kaart brengt. Dit rapport heeft als doel om handelingsperspectief te bieden, om knelpunten te inventariseren en te verhelpen. De focus in dit rapport ligt op grootschalige zon-op-dakprojecten op utiliteitsgebouwen, zowel binnen bestaande bouw als binnen nieuwbouw. In het rapport worden ‘bouwstenen’ voor een versnellingsprogramma voor zon op dak aangeleverd.
- FAQ: De ins- en outs van netcongestie en transportschaarste
-
- Veranderende rollen in de gebouwde omgeving door de energietransitie
In dit kennisdossier wordt een verkenning gedaan naar welke rollen al veranderen door het verduurzamen van de gebouwde omgeving, en worden potentiële nieuwe rollen beschreven. We delen onze bevindingen met anderen om de samenhang van verschillende ontwikkelingen in de energietransitie inzichtelijk te maken, zodat verschillende partijen hierop in kunnen spelen. - Datagedreven renoveren bij woningcorporaties
Door TKI Urban Energy en Uptempo! is onderzoek gedaan naar bestaande- en nieuwe methoden en middelen voor het verzamelen en verwerken van data, waarmee woningbouwcorporaties op een zo effectief mogelijke manier hun woningvoorraad kunnen verduurzamen. Met dit kennisdossier is onderzocht welke innovaties en welke innovatoren een rol kunnen spelen bij het datagedreven verduurzamen van woningen van woningcorporaties en welke digitale hulpmiddelen onderdeel van het ecosysteem kunnen worden. - Verbouwstromen
Een duurzame, comfortabele en gezonde woning moet voor iedereen sneller realiteit worden. Met dit doel voor ogen bundelen TKI Urban Energy, TKI Bouw & Techniek, Stroomversnelling en De Bouwcampus de krachten in het nieuwe, meerjarige programma Verbouwstromen. De vier organisaties combineren in het programma hun kennis, expertise en netwerken op het gebied van energietransitie, klimaatadaptatie en natuurinclusief en circulair bouwen. Verbouwstromen wil de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad versnellen door opschaalbare en voorspelbare renovatiestromen te creëren. - Energiearmoedebeleid in een stroomversnelling
Voor de uitvoering van het energiearmoedebeleid wordt sterk geleund op gemeenten. Hoe vinden zij dat het gaat met de aanpak van energiearmoede, waar lopen ze tegenaan en wat kan er beter? Download het rapport hierover van TNO op energy.nl.
- Veranderende rollen in de gebouwde omgeving door de energietransitie