Dialoog en samenwerking als sleutel
Tijdens het werkatelier vormden dialoog en samenwerking tussen alle gebiedspartners de rode draad, waarbij het belangrijk was om niet ‘als partij’ aanwezig te zijn, maar ‘als persoon’. Of, zoals een van de moderatoren van de dag treffend verwoordde: “Trek je werkjas uit en daarmee je functie en en rol . En ga aan tafel zitten als persoon met een open mind en open hart om gezamenlijk oplossingen te zoeken voor een gebied.”
De aanwezigen begonnen met een dialoogwandeling, waarbij ze in tweetallen het prachtige Middelburg en elkaar persoonlijk leerden kennen. Daarbij passeerde ook de vraag wat nodig is voor een optimale samenwerking tussen rijk, regio en uitvoering. Veel gehoorde antwoorden daarop waren elkaar leren kennen, luisteren, een gezamenlijke visie krijgen én ‘liefde voor het gebied’ als cruciale factor voor een goede samenwerking.
Creativiteit met hoofd en hart
Na de kennismaking en inventarisatie was het tijd om tijdens een ‘World Café' de verdieping en samenwerking op te zoeken. Dat gebeurde aan de hand van twee Zeeuwse gebiedsopgaven waarbij samenwerking tussen regio, uitvoering en het Rijk noodzakelijk is: verzilting en een zoetwatertekort op Schouwen-Duiveland en de getijdenhaventjes langs de Westerschelde (zie de toelichting hieronder).
Tijdens de twee rondes van het ‘World Café’ werd een beroep gedaan op ieders creativiteit. Zo mocht er getekend, gevraagd en kennis en ervaring gedeeld worden om het probleem helder te krijgen, zonder te oordelen. Het leidde tot een waardevolle kruisbestuiving van inzichten en ideeën. Zo gaven de deelnemers aan dat tijdens het World Café veel meer mogelijkheden werden besproken dan vooraf werd gedacht. Door de grote verscheidenheid aan competenties en ervaringen aan tafel, én de gedrevenheid en verbondenheid van de deelnemers kwam er naast energie ook nieuwe inzichten en mogelijkheden op tafel. Dat onderschrijft het belang om ‘gezamenlijke dagen en gesprekken’ te organiseren voor de ontwikkeling van een gebied.
De Zeeuwse Zaken in een notendop
Schouwen-Duiveland, dat omgeven is door zout water, heeft te maken met toenemende verzilting, verdroging en een zoetwatertekort in droge perioden. Met een living lab en broedplaats "zoet water Schouwen-Duiveland" is een programma ontwikkeld om te komen tot nieuwe oplossingen voor deze problemen. Er is nu echter behoefte aan handvatten en samenwerking om de initiatieven te kunnen opschalen, zodat ze niet in de pilot- of experimenteerfase blijven hangen.
Getijdenhaventjes langs de Scheldekust, die veel cultuurhistorische waarde hebben, zijn aan het verdwijnen. Containerschepen veroorzaken gevaarlijke golven in de haventjes, door baggerwerkzaamheden slibben de haventjes dicht en er ontbreekt budget voor het onderhoud. De vraag is hier hoe de betrokken partijen kunnen samenwerken met de lokale gemeenschap om de getijdenhaventjes te onderhouden en het erfgoed in stand te houden. En hoe zij samen kunnen bijdragen aan de lokale economie en leefbaarheid rondom de getijdenhaventjes.
Knutselen aan de toekomst
Het middagprogramma draaide om het huidige systeem bij de twee gebiedscasussen: wie zijn de stakeholders, wat is hun rol en hoe zien hun relaties er uit? Hoe verhouden de verschillende partijen en elementen zich tot elkaar? Daarbij moesten de aanwezigen ook zichzelf in dat systeem plaatsen, wat nog niet eenvoudig bleek. Toch is het wel cruciaal om helder te krijgen wat jouw rol en bijdrage binnen een gebiedsproces is. Vervolgens konden de aanwezigen reflecteren op ‘het huidige systeem’, een beeld schetsen van hoe we willen dat het systeem er over 5 jaar uitziet en aangeven wat zij daar de komende 6 maanden voor moeten doen.
Dit alles gebeurde met een zak voorwerpen die het systeem mocht verbeelden, variërend van klei, dopjes en touwtjes tot knikkers, Playmobil-paarden en ijslolliestokjes. De werkvorm, die ‘sculpting’ of ‘3D modelling’ wordt genoemd, brengt hilariteit en plezier, er wordt veel gelachen. Toch zit er een heel serieuze kant aan het ‘knutselen voor grote mensen’: met voorwerpen visualiseren wat lastig te vertellen is en hierdoor pijnpunten in het systeem kunnen duiden. De opdracht stimuleert speelsheid en creativiteit en zodoende wordt op een gevulde tafel vol materialen duidelijk hoe ingewikkeld een systeem binnen een gebied is.
De waarde van gebiedsgericht samenwerken
Tijdens het werkatelier werd duidelijk dat iedereen uiteindelijk ‘in hetzelfde schuitje zit’. Dat onderschrijft ook de waarde van gebiedsgericht samenwerken: je bent geen tegenstander maar juist partner omdat je allemaal het beste voor een gebied wilt. Die houding vraagt volgens de organisatoren lef en iets activistisch, omdat je dus buiten je eigen vertrouwde rol stapt en de gebiedsopgave centraal stelt.
Hoe hebben de aanwezigen bij het werkatelier de middag ervaren? Duidelijk werd dat gebiedsgericht samenwerken niet eenvoudig is, maar dat je elkaar nodig hebt om verder te komen in een gebied. Samen kijken naar hoe je de toekomst ziet, geeft een gevoel van gezamenlijk belang en biedt handvatten om aan de slag te gaan.