Terwijl internationale politieke spelers moeite hebben om overeenstemming te vinden over de aanpak van het klimaatprobleem, schieten de initiatieven om dit probleem op lokaal niveau aan te pakken als paddenstoelen uit de grond. Verschillende bewoners, bedrijven en lokale overheden maken zelf plannen om als gemeenschap energieneutraal te worden.
Energieneutraliteit houdt in dat alle door lokale bedrijven en huishoudens verbruikte energie duurzaam en waar mogelijk lokaal wordt opgewekt. Bij het verwezenlijken van deze ambitie stuiten deze initiatiefnemers op het probleem van collectieve actie: hoe krijgt een organisatie voor lokale energieneutraliteit een kritieke massa van gemeenschapsleden in beweging zodat het project kan slagen en de gemeenschap daadwerkelijk energieneutraal kan worden? Daarnaast spelen er allerlei technische vragen omtrent de toe te passen opwekkings- en besparingstechnologie.
De resultaten van Project EEN bieden lokale initiatiefnemers handvatten voor het beantwoorden van bovenstaande sociale en technische vragen.
De projectgroep van EEN heeft 13 gemeenschappen in het Noorden van Nederland bij hun streven naar energieneutraliteit begeleid. Tien van deze gemeenschappen zijn ook sociaalwetenschappelijk onderzocht. Project EEN bestaat uit een unieke mix van sociaalwetenschappelijk onderzoek, technisch-toegepast onderzoek en gemeenschaps- begeleiding. De afdeling Sociologie van de Rijksuniversiteit Groningen heeft het sociaalwetenschappelijke onderzoek verricht naar de factoren die de energietransitie op lokaal niveau versnellen of afremmen. Een door de stichting Samen Energie Neutraal (SEN) aangestuurd team van bouw- en klimaatkundige experts heeft een veelheid aan verschillende woningtypen geanalyseerd, om te komen tot ‘tailor-made’ adviezen voor besparing en opwekking. De deelnemende gemeenschappen zijn ten slotte in hun inspanningen begeleid door SEN, Grunneger Power (GP) en dutch aan de hand van het door SEN ontwikkelde 10-stappenplan voor energieneutraliteit. Hierbij staat nadrukkelijk de energieneutraliteit van de gemeenschap als geheel voorop. Dit in tegenstelling tot benaderingen die aansturen op ‘nul-op-de-meter’ voor iedere woning, hetgeen een ambitie is die enerzijds veel moeilijker te verwezenlijken is en anderzijds op gemeenschapsniveau niet tot betere energieresultaten leidt. Partner Heijmans heeft financieel bijgedragen aan het project en heeft tevens een nieuwe opwekkingstechnologie ontwikkeld.
Belangrijkste resultaten
Resultaat 1 is verbeterde wetenschappelijke kennis van de sociaalwetenschappelijke determinanten van de slagingskans van lokale energieneutraliteitsinitiatieven.
Resultaat 2 is de toekomstige energieneutraliteit van de begeleide gemeenschappen. Voor de gemeenschappen die deelnamen aan het sociaalwetenschappelijke onderzoek van de RUG was Project EEN direct van nut doordat het informatie leverde waarmee het energieneutraliteitsinitiatief vormgegeven en bijgestuurd kon worden. Daarnaast heeft de begeleiding van de gemeenschappen in verschillende mate geleid tot voortgang op de weg naar energieneutraliteit.
Resultaat 3 is een protocol met daarin ontwerpprincipes voor gemeenschappen in hun streven naar energieneutraliteit. Het protocol bestaat uit drie delen, te weten een 10-Stappenplan dat gemeenschappen als routekaart kunnen hanteren op weg naar energieneutraliteit, een 7-tal handreikingen voor het implementeren van het 10-Stappenplan en de Quick Fit-oplossing, die een integrale technische oplossing voorstelt. Het protocol is zo vormgegeven dat initiatiefnemers van lokale initiatieven er direct mee uit de voeten kunnen. Het driedelige protocol is de synergetische vrucht van de unieke mix van sociaalwetenschappelijk onderzoek, technisch onderzoek en gemeenschapsbegeleiding die centraal staat in Project EEN.
Meer informatie
- Meer informatie over het project vind je in de projectendatabase.
- De eindrapportage is hier te lezen