De procesindustrie is een belangrijke economische factor in de Nederlandse economie, en is ook een grote gebruiker van energie- en grondstoffen. Meer dan een derde van het totale (finale) energiegebruik wordt gebruikt in de industrie. Meer dan 70 procent daarvan is warmte. Inclusief het gebruik van energiedragers als grondstof is zelfs 46 procent (ca. 1100 PJ) van het totale energieverbruik toe te rekenen aan de industrie. Daarmee is de industrie ook verantwoordelijk voor meer dan 40 procent van de nationale CO2-emissies.
In 2050 is dit anders. De industrie is dan circulair en stoot vrijwel geen broeikasgas meer uit. De fabrieken draaien op duurzame elektriciteit uit zon en wind of energie uit aardwarmte, waterstof en biogas. De grondstoffen komen uit biomassa en reststromen en -gassen. De restwarmte gebruikt de industrie zelf of levert ze aan de tuinbouw of gebouwen en woningen. De industrie is dan naast gebruiker van energie ook producent en buffer van energie. In 2030 moet de industrie al flink minder CO2 uitstoten. Dat is een tussenstap op weg naar volledige duurzaamheid.
De Missie Industrie
Het bovenstaande is de Missie Industrie. De Topsectoren hebben zes Missies Energietransitie en Duurzaamheid gedefinieerd. Dit zijn missies waar overheid, ondernemers en kennisinstellingen samen aan werken door innovatieve oplossingen te ontwikkelen. Voor de industrie is dit:
Missie C: Een klimaatneutrale en circulaire industrie in 2050.
De Missie Industrie volgt de afspraken uit het Klimaatakkoord en uit het Coalitieakkoord. In 2050 is de industrie klimaatneutraal door over te stappen op hernieuwbare energiebronnen, resterende CO2-emissies af te vangen en waar mogelijk negatieve emissies te realiseren. Grondstoffen worden duurzaam gewonnen en hergebruikt, waarmee het gebruik van ruwe grondstoffen beperkt is tot wat mogelijk is binnen de planetaire grenzen.
Innoveren voor een duurzame industrie
Innovatie is noodzakelijk om deze ambities te realiseren. Veel van de nieuwe manieren van produceren staan nog in de kinderschoenen en zijn nog niet marktrijp. Bedrijven investeren zelf in deze vernieuwing. Er zijn ook subsidie en overige instrumenten nodig om de ontwikkeling op gang te krijgen. Op die manier kan de industrie uitgroeien tot de meest CO2-efficiënte industrie in Europa, en wel op een manier die de internationale concurrentiepositie niet in gevaar brengt.
De Topsector Energie ondersteunt de Missie Industrie binnen drie Innovatieprogramma’s. Deze schetsen wat innovatie op een thema kan bijdragen aan de missie en welke innovatieopgaven daarvoor op korte termijn moeten worden opgepakt. De drie Innovatieprogramma’s zijn:
- Innovatieprogramma 6: Grondstoffen en producten voor circulariteit van koolstof
- Innovatieprogramma 7: CO2-vrije industriële energiehuishouding
- Innovatieprogramma 8: Keten- en systeemaspecten
Deze Innovatieprogramma’s beschrijven de innovaties die nodig zijn rond respectievelijk grondstofgebruik, energiegebruik en het industriële systeem. Het onderstaande figuur laat zien hoe de thema’s samenhangen en samen die missie van een klimaatneutrale en circulaire industrie afdekken.
Werk mee
De Topsector Energie ondersteunt gericht ondernemers en wetenschappers bij het ontwikkelen van de innovaties die bijdragen aan de Missie Industrie, of een van de andere missies. We stimuleren het vormen van consortia met innovatieprojecten en het naar de markt brengen van vernieuwende producten en technieken. Dat doen we onder meer door kennisdeling en door ons sterke netwerk in te zetten.
Er zijn verschillende Topsectoren, die elk bestaan uit Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s). De belangrijkste daarvan voor de Missie Industrie zijn: