Warmtepompen zijn een duurzaam alternatief voor cv-ketels. Dus willen gemeenten, woningbouwverenigingen en bouwbedrijven deze op grote schaal installeren. Maar als bewoners geen warmtepompen willen omdat ze herrie maken of te veel ruimte innemen of omdat ze überhaupt niet snappen waarom een ander verwarmingssysteem nodig is, gaan ze nooit de gewenste impact hebben. “Vanuit de Topsector Energie willen we de energietransitie versnellen”, stelt Leonie van der Steen. “Daarvoor moet je innovaties in een bredere context plaatsen. Innovaties hebben effect op het leven van mensen. Vooral in de gebouwde omgeving zijn veel technisch diepgaand geschoolde mensen die zo snel mogelijk van A naar B willen. Maar dan kom je bij B weer een volgend probleem tegen. Om een innovatie succesvol te laten, zijn heb ook je andere, sociale vaardigheden nodig. Veel technisch experts zien dat het anders moet om meer impact te maken, maar weten niet hoe. Niet alleen de sector moet veranderen, zijzelf ook.”
Webbers
Tegelijk werken bij diezelfde organisaties professionals die wel oog hebben voor het grotere geheel. Webbers worden ze sinds een jaar genoemd, een vondst van hoogleraar Annemiek Roobeek. Webbers zijn professionals die de energietransitie op een nieuwe manier organiseren door multidisciplinair samen te werken, samen te leren en te innoveren. Ze werken bij gemeenten, netbeheerders, woningbouwverenigingen, in de bouw, de wijk of het onderwijs. Een jaar geleden heeft TKI Urban Energy een community opgericht, waarbij zich al meer dan 60 professionals hebben aangesloten. Wat Webbers volgens initiatiefnemer Serena Scholte onderscheidt is dat ze inzien dat je de sociale dynamiek moet meenemen. Zij weten dat je het als organisatie niet alleen kunt, maar partijen moet verbinden en met een helikopterblik naar het hele systeem moet kijken. Dat je moet luisteren naar onderliggende motieven en daar eerst mee aan de slag moet. Professionals die hoofd, hart en handen verbinden en die snel schakelen tussen strategie, tactiek en uitvoering. Ze hebben echter moeite om focus te houden en lopen regelmatig aan tegen bestaande structuren, weerstanden en gebrek aan erkenning.
B-Lab
Het nieuwe leiderschapstraject B-Lab gaat diverse groepen en initiatieven met elkaar verbinden. Technisch experts leren met een nieuwe bril naar de wereld te kijken en Webbers leren om de juiste keuzes te maken en hun positie te versterken. “Allerlei veranderingsgezinden zijn welkom, of je nou bezig met technische, financiële of sociale initiatieven,” aldus Van der Steen, “In het B-lab ontdekken zij samen dat alle perspectieven nodig zijn om tot integrale oplossingen te komen die voor systeemverandering zorgen. Het uiteindelijke doel is om een stevig, invloedrijk netwerk te creëren van professionals die dezelfde taal spreken en weten wat nodig is om de transitie te versnellen.” B-Lab is opgezet door Scholte en Simoon Fransen. In het traject staan systeemdenken, mens en natuur centraal. B-lab leunt op twee pijlers: Theorie U en Biomimicry. De filosofie van Theorie U is dat je vanaf de linkerpoot van de U eerst door het dal moet om boven op de rechterpoot te komen. Van der Steen: “Het heeft geen zin om naar je manager te gaan met: ‘ik wil biobased bouwen, laten we dat doen.’ Dan begint hij meteen over het budget en kun je acceptatie vergeten. Je moet acceptatie meenemen in je aanpak.” De tweede pijler Biomimicry voegt de lessen uit de natuur aan de opleiding toe. “Een waardevolle inspiratiebron”, stelt Scholte, “De natuur is immers al 100% duurzaam en circulair.”
Afscheid nemen
Hoe gaat de opleiding in zijn werk? Scholte: “Je moet eerst afscheid nemen van hoe je denkt dat het zit. Je vertraagt en analyseert waarom het project voor jou belangrijk is, wat de obstakels zijn en welke mogelijke weerstanden je oproept. En net als je denkt: ‘laat maar zitten, in kom er niet uit’, dan zie je sprankjes van hoe de toekomst eruit gaat zien. Dan krijg je oog voor het geheel, dan ga je handelen, coalities vormen en met prototypes aan de slag. Dan groeit dat sprankje uit tot een volwaardig alternatief.” En zo wordt het project uiteindelijk toch een succes. Scholte: “Door te leren duurzaam te ontwerpen, prototypes te bouwen en bestaande initiatieven te verbinden, willen we impact maken. Er is een rijke bodem om nu op door te pakken. Deelnemers krijgen echt geen vollere agenda, ze worden juist effectiever in hun werk.”
“Ze leren van elkaar”, vult Van der Steen aan. “Ze zien anderen worstelen, maken fouten en delen overwinningen. Die ervaringen geven zoveel energie en verbondenheid dat ze jarenlang met elkaar in een netwerk blijven functioneren. B-Lab is dan ook meer een ‘reis’ die de cursisten samen aangaan dan een klassieke opleiding. Je werk wordt er zoveel innovatiever en leuker van.”
Het leiderschapstraject B-Lab is een nieuw initiatief met een langetermijnperspectief, om daarmee een duurzame beweging in te zetten. Het B-Lab is het resultaat van een aanbesteding vanuit het MVI programma van de Topsector Energie vanuit TKI Urban Energy. Begin 2022 gaat de inschrijving open. Er kunnen 50 professionals meedoen. De opleiding van 15 maanden start in april 2022 en bestaat uit online sessies en fysieke bijeenkomsten. De selectie is pittig. Deelnemers moeten in een omgeving werken waar ze daadwerkelijk verandering kunnen bewerkstelligen. Het is bepaald niet vrijblijvend. Ze moeten present zijn, bereid zijn hun ervaringen en hun netwerk te delen. Ze moeten zich committeren aan een concreet project waarmee ze aan de slag gaan. Voor mensen die wel heel geschikt en gemotiveerd zijn, maar onvoldoende middelen hebben, zijn er 15 vrijkaarten.
Zoek je meer informatie over B-Lab? Stuur een mail naar Serena.scholte@B-lab.nu.