Slim laden van elektrische voertuigen heeft een enorm potentieel: in economische waarde, in ontsluiting van flexibele energiebronnen en in het voorkomen van netcongestie. Die theorie is gebaseerd op de aanname dat er een perfect functionerende markt zal ontstaan. De praktijk laat echter een ander beeld zien: de verschillende doelstellingen van slim laden staan soms haaks op elkaar. In opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en op verzoek van TKI Urban Energy, stelden het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur (NKL) en IT-bedrijf in energievraagstukken Enervalis een verkenning op: Smart charging synergies - Conflicten en belangen rondom proposities voor slim laden. Hierin worden 12 aanbevelingen gedaan om het potentieel van slim laden maximaal te benutten.
Slim laden van elektrische voertuigen bestaat in verschillende vormen. Het doel kan bijvoorbeeld zijn om netcongestie te voorkomen, door laadsessies van voertuigen te laten plaatsvinden tijdens die momenten waarop het elektriciteitsnet zo min mogelijk wordt belast. Het doel kan ook zijn om optimaal gebruik te maken van zonne-energie of een voertuig te laden tegen zo laag mogelijke kosten. Er zijn veel verschillende stakeholders betrokken bij slim laden, ieder met een eigen rol én een eigen belang.
Scenario’s rond slim laden staan soms haaks op elkaar
De belangen en scenario’s rondom slim laden lopen niet altijd parallel, in sommige gevallen is zelfs sprake van botsende belangen. Het aanmoedigen aparte dag- en nachttarieven, botst bijvoorbeeld met zelfconsumptie van zonne-energie, omdat in het eerste geval gebruikers juist vooral in de nacht laden, terwijl zonne-energie alleen overdag wordt opgewekt. Ook kan goedkoop laden bij een overschot aan zonne- of windenergie juist weer lokaal voor overbelasting van het stroomnet zorgen, als EV-rijders massaal van dat moment gebruik gaan gebruik. Een risico ligt bijvoorbeeld in de situatie waarin congestiemanagement een signaal geeft om transport af te regelen, terwijl vanuit een ander scenario het signaal komt om op te regelen.
“De relevantie van het verkennen én oplossen van deze botsende scenario’s en belangen is groot”, zegt Maarten de Vries, programmamanager smart energy systems bij TKI Urban Energy. “De vraag naar elektriciteit in woonwijken en op bedrijventerreinen groeit hard. Het is een reëel risico dat de stroomnetten de harde groei van elektrisch vervoer niet kan bijbenen en een rem zet op de energietransitie. We moeten nu stappen zetten om problemen straks te voorkomen.”
Afstemming en ordening
NKL en Enervalis hebben de belangen en conflicten in kaart gebracht rondom de verschillende proposities van slim laden. De conclusie: alle partijen in de keten, zowel bestaande als nieuwe spelers, hebben elkaar nodig om succesvol te zijn. Zij zijn van elkaar afhankelijk voor de beschikbaarheid van de juiste data en voor afspraken over privacy. Ook is er geen garantie dat de huidige uitwisselingsprotocollen klaar zijn voor een toekomst waarin de verschillende scenario’s voor slim laden naast elkaar opereren. Wees daarbij proactief en werk met een breed palet aan maatregelen. Er wordt nu al veel werk gemaakt van marktmechanismen (handel in flex vanuit EV’s), en dit rapport pleit ervoor om ook te kijken naar bijvoorbeeld de tariefstructuren die netbeheerders hanteren.
“Het is van groot belang dat er een vorm van afstemming en ordening ontstaat”, zegt Wim Boonen, CEO van Enervalis. “Want alleen dan kunnen de verschillende modellen voor slim laden naast elkaar blijven bestaan en ieder hun bijdrage leveren aan een succesvolle markt en een beheersbaar netwerk.”
Twaalf aanbevelingen om met botsende belangen om te gaan
De verkenning Smart charging synergies bevat twaalf aanbevelingen om te komen tot meer afstemming en ordening. Er worden concrete acties voorgesteld op het gebied van governance, databeschikbaarheid en integratie van slim laden in het energiesysteem.
“De tijd dringt, er moeten nu echt meters worden gemaakt” legt Roland Ferwerda, directeur van NKL uit. “Wij hopen met dit rapport verhelderende inzichten te bieden in de knelpunten rond de digitale en fysieke infrastructuur van het energiesysteem ten behoeve van slim laden. Het is onze gezamenlijke wens dat we met dit rapport een stap zetten in het verbinden van de verschillende belangen. Het is nu aan alle partijen om dit gesprek verder te voeren en te vertalen in concrete initiatieven, zodat knelpunten worden vermeden en maximale inzet van slim laden mogelijk wordt gemaakt op alle manieren die waarde hebben voor de sector.”