In Nederland staan 272.000 sociale huurwoningen die tussen 1945 en 1964 gebouwd zijn. ‘Veel potentie voor energiebesparing dus’, zegt Gerard Salemink, programmamanager van de onderzoekslijn “Resultaatgericht Renoveren” van hogeschool Saxion, en lid van het expertteam energietransitie van stichting Pioneering (een platform voor vernieuwing in de bouw). Saxion is samen met woningcorporatie Domijn en Pioneering de drijvende kracht achter dit project.
Gerard leidde onlangs geïnteresseerden rond in vier Enschedese prototypewoningen, tijdens een open huis. ‘Wij delen deze huizen grofweg op in tweeën: “keuken-woonkamer” en “de rest de woning”. Deze compartimenten krijgen verschillende isolatie-toepassingen en ventilatiesystemen, met bijpassende warmteafgifte. We gebruiken alleen duurzame energie. Daarnaast behouden we zoveel mogelijk het straatbeeld, want de aanpassingen zijn onderhuids. Zeker in een buurt als deze, waar er een mix tussen huur- en koophuizen bestaat, is dit een pré.’
Slaapkamer niet extra isoleren
Waarom thermisch compartimenteren? ‘Mensen leven anders dan pakweg zestig jaar geleden’, vertelt Pascal ten Berge, senior projectleider bij Domijn. Hij werkt samen aan het project met Gerard en gaf samen met hem de rondleiding. ‘Er zijn heel veel van dit soort woningen, daarom zijn ze heel geschikt voor ons experiment. Vroeger woonden er wel vijf of zes mensen in zulke woningen, tegenwoordig gemiddeld twee. Daarnaast leven mensen meer op de begane grond. Dat heeft invloed op hoe je een woning gebruikt, want bijvoorbeeld de slaapkamer wordt alleen nog gebruikt voor slapen – dus staat er nu meestal een raam open voor verse lucht en koeling. Die kamer heeft dus andere isolatiebehoefte dan een woonkamer of keuken, waar je juist wél warmte wilt.
Betaalbare oplossingen
‘Met de vier prototypewoningen kijken we welke isolatiesamenstelling ideaal is’, zegt Pascal. ‘Het helpt dat deze woningen al eens een isolatie-ronde hebben gehad, in de jaren ’80 en ’90. De isolatie die al in de woningen zit halen we niet weg, maar vullen we daar waar nodig aan.’ Gerard legt uit dat deze manier van isoleren veel geld bespaart. ‘We scoren al met deze aanpak goed op het gebied van de woningen aardgasvrij en CO2-neutraal maken. We zien een labelsprong, van C naar A++. En toch zijn de kosten in verhouding tot de gebruikelijke isolatie aan de buitenkant beduidend lager.’
Die besparing is mede mogelijk dankzij de hulp van TKI Urban Energy. ‘TKI was onze partner bij het opstellen van een goed programma voor dit project’, zegt Gerard. ‘Mede dankzij hen zijn we tot een succesvolle aanvraag van een subsidie bij NVO gekomen.’
Slechts vijf dagen overlast
Het verbouwen van de huizen gaat relatief snel: dit gebeurt in slechts vijf dagen. Gerard: ‘Er is drie dagen veel overlast, tijdens de daadwerkelijke verbouwing. Daarnaast plannen we twee dagen voor voorbereiding en afronding. Allemaal mogelijk dankzij prefabricatie, voormontage en goed plannen. We isoleren in de woonkamer en keuken de buitenmuren, de vloer en het plafond met hoogwaardige isolatiemateriaal. En we passen ook extra isolerend glas toe. Daarnaast gebruiken we in twee van de vier woningen hoge temperatuur warmtepompen, zodat we de bestaande radiatoren kunnen handhaven.’
Meten is weten
Pascal vertelt dat Saxion het energieverbruik meet en monitort. ‘Met ons monitoringssysteem geven we bewoners feedback. Bij metingen bleek dat het warmteverlies lager is dan berekend. Zo kunnen we, als we grootschalig huizen gaan verbouwen, een betrouwbaar concept aanbieden. Voor mensen met een laag besteedbaar inkomen is dat extra belangrijk. We willen kunnen garanderen dat in de nieuwe situatie de woonlasten voor de huurder goedkoper zijn.’
