Peter Molengraaf, boegbeeld van de Topsector Energie: "Als je kijkt naar onze klimaatambities, dan moet er een tandje bij. Het uitstellen van wat we moeten doen, leidt ertoe dat er in de toekomst steeds drastischere maatregelen nodig zijn. Samen investeren in innovatie kan dit deels voorkomen. Uiteindelijk zullen we ons energiesysteem direct of indirect volledig op wind-, zon- en waterkracht opereren. Ik ben overtuigd dat het kan, maar we zijn er nog niet voor klaar voor. Ten opzichte van onze buurlanden hebben wij in Nederland eigenlijk een achterstand in het elektrificeren omdat we lang bijna alles met aardgas hebben gedaan. We moeten nu snel ruimte gaan geven voor de omschakeling op de maximale inzet van groene elektriciteit.”
Meer dan technologie alleen
Peter Molengraaf: “We krijgen steeds meer zicht op wat er moet gebeuren; we zoeken nog naar de juiste volgorde, met wie en vooral ook: hoe alles straks samenwerkt. Daarom moeten we gerichter innoveren; met innovaties die verder gaan dan technische oplossingen.” Systeeminnovatie is daarbij een sleutelwoord. Die systeeminnovaties zijn nodig om echt tempo en schaal te bereiken (en dus te versnellen). Dat betekent van warmtepompen naar innovatie op warmte-integratie, waarbij de warmtepomp of e-boiler een onderdeel in een opnieuw geoptimaliseerd systeem is. Of van elektrificatie-technologie naar koppeling tussen hernieuwbaar elektriciteits-aanbod en flexibele elektriciteits-vraag.
Inpassing van innovatie
Naast de techniek wordt de inpassing in de omgeving steeds belangrijker, bijvoorbeeld vanuit ruimtelijk, maatschappelijk, infrastructureel en sociaal (werk, omgeving) oogpunt. Het effect van de energietransitie wordt steeds voelbaarder. Peter Molengraaf: “Voor de impact van nieuwe innovaties moeten we voorbij de horizon van 2030 kijken. Dat vergt een enorme inspanning van de innovatiecommunity en daar willen we nu mee aan de slag om op tijd klaar te zijn. Veel van de oplossingen die nu voorhanden zijn behoeven verbetering: kostenreductie, inpassing in het ‘systeem’, efficiënter, veiliger, minder gebruik van schaarse materialen, circulair, menswaardig en natuurinclusief, etc.”
Over naar volledig elektrisch
Het energiesysteem van de toekomst wordt volledig elektrisch gedreven en moet flexibel inspelen op de wisselende beschikbaarheid van zonne- of windstroom. Vooral in de industrie vraagt dit om flinke wijzigingen. Daar worden innovaties voor hybride en dus flexibele energievoorziening getest en wordt gewerkt aan oplossingen voor grootschalige elektrificatie. Op dit moment worden de eerste elektrolysers die duurzame waterstof produceren met duurzame elektriciteit geplaatst. Kosten en veiligheid spelen een belangrijke rol: hoe kunnen we kosteneffectief waterstof produceren op een zo veilig mogelijke manier met de huidige en nieuwe technologieën? Tegelijkertijd richten we ons op de lange(re) termijn op onderzoek dat te maken heeft met het reduceren van het gebruik van schaarse grondstoffen in elektrolysers om de afhankelijkheid van bepaalde gebieden in de wereld te beperken. En kijken we ook juist naar de voordelen van kleinschalige elektrolyse, waarbij de restwarmte slim kan worden benut.
Herijking van de innovatiedoelen
Ons doel is het stimuleren, faciliteren en opschalen van innovaties voor het bereiken van de doelen zoals afgesproken in het Coalitieakkoord en Klimaatakkoord; wetende dat sommige van die doelen na verloop van tijd zijn en verder worden aangescherpt. Dus soms wordt er voorbij deze doelen gekeken. Het geheel is door de Topsector Energie uitgewerkt in een lijvige set documenten die in detail beleidsmakers, innovators, onderzoekers en politici helpen om keuzes te maken en prioriteiten te stellen. De documenten heten de Meerjarige Missiegedreven Innovatieprogrammas (MMIP). Op basis van deze programma’s worden ook de innovatietenders van het rijk ingericht (de MOOI). Versnellen en verdienvermogen van de BV Nederland blijven hierbij sleutelprincipes. Naast dat we zorgen dat we daarbij nog actiever zorgen dat we binnen sociale en ecologische grenzen blijven.
